Kamus-ı Muhit - المثل maddesi

اَلْمُثْلُ [el-Mušamp;l] (mîm’in zammıyla) Felc nâm mahalde bir mevziʹdir ki Reḩâ’l-Mušamp;l dahi derler.

اَلْمُثِلُّ [el-mušamp;ill] (مُقِلٌّ [muḵill] vezninde) ثَلَّةٌ [šamp;ellet]i kesîr olan adama denir.

اَلْمَثْلُ [el-mešamp;l] (غَسْلٌ [ġasl] vezninde) ve

اَلْمُثْلَةُ [el-mušamp;let] (mîm’in zammıyla) Bir adama gayra ʹibret olacak ʹukûbet eylemek maʹnâsınadır, burnunu ve kulağını ve sâ΄ir baʹzı aʹzâsını kesmek ve gözünü oymak gibi; yukâlu: مَثَلَ بِفُلَانٍ مَثْلًا وَمُثْلَةً مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا نَكَّلَ

اَلْمِثْلُ [el-mišamp;l] (mîm’in kesri ve šamp;â-yı müsellesenin sükûnuyla) ve

اَلْمَثَلُ [el-mešamp;el] (fethateynle) ve

اَلْمَثِيلُ [el-mešamp;îl] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Bir şey΄in benzeri ve yektâsı, şibh ve mânend maʹnâsınadır; cemʹleri أَمْثَالٌ [emšamp;âl]dir; yukâlu: هَذَا مِثْلُهُ وَمَثَلُهُ وَمَثِيلُهُ أَيْ شِبْهُهُ Ve kavlu’l-ʹArab: فُلَانٌ مُسْتَرَادٌ لِمِثْلِهِ أَيْ مِثْلُهُ يُطْلَبُ وَيُشَحُّ عَلَيْهِ Yaʹnî “Filân nesne kemyâb olmakla misl ve mânendi matlûb olup ve kendisini fedâ eylemeyip hakkında buhl ve dınnet olunacak yâdigâr-ı bî-hemdâdır” demektir.

Vankulu Lugatı - المثل maddesi

اَلْمُثُلُ [el-mušamp;ul] (zammeteynle) Cemʹi. Ve eger dilersen šamp;â’nın zammesin tahfîf edersin. Ve

مُثُلٌ [mušamp;ul] مِثَالٌ [mišamp;âl]in dahi cemʹi gelir. Ve مِثَالٌ [mišamp;âl] maʹrûftur.

اَلْمُثِلُّ [el-muṡill] (mîm’in zammı ve šamp;â’nın kesriyle) Şol kimsedir ki koyunu sürüsü çok ola.

اَلْمَثْلُ [el-mešamp;l] (mîm’in fethi ve šamp;â’nın sükûnuyla) Bir kimseye ʹazâb edip gayra ʹibret kılmak; yukâlu: مَثَلَ بِهِ يَمْثُلُ مَثْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا نَكَّلَ بِهِ

اَلْمِثْلُ [el-mišamp;l] (mîm’in kesri ve šamp;â’nın sükûnuyla yâhûd fethateynle) Kelime-i tesviyedir; yukâlu: هَذَا مِثْلُهُ وَمَثَلُهُ كَمَا يُقَالُ شِبْهُهُ وَشَبَهُهُ

اَلْمَثَلُ [el-mešamp;el] (fethateynle) Maʹrûf olan kelâmdır ki darb olunur. Ve

مَثَلٌ [mešamp;el] Bir nesnenin sıfatına dahi derler.