Kamus-ı Muhit - دحل maddesi

دَحْلُ [Daḩl] (فَحْلٌ [faḩl] vezninde) Benî Yerbûʹ yurdunda vâkiʹ dürüşt yer kurbünde bir mevziʹdir.

دُحْلٌ [Duḩl] (dâl’ın zammıyla) Yemen ile bilâd-ı Buce beyninde bir cezîredir.

اَلدَّحْلُ [ed-daḩl] (dâl’ın fethi ve zammı ve ḩâ-yı mühmelenin sükûnuyla) Şol lağıma ve yer altında olan zîr-zemîne denir ki ağzı dar ve aşağısı geniş ola, şöyle ki içinde meşy olunur ola ve baʹzen şecer-i سِدْرٌ [sidr] inbât eder ola. ʹAlâ-kavlin dere ve çay kenârlarında olan yarların altında olan deliğe denir ki su darbıyla cânver deliği tarzında oyulmuş olur yâhûd kuyunun dibinde yan tarafından arkuru oyulmuş deliğe denir yâhûd haşem-nişîn çadırlarında sirdâb şeklinde خَرْقٌ [ḣarḵ] ve şikâfa denir ki müsâfir geldikte nisvân oraya girip tesettür ederler. Ve

دَحْلٌ [daḩl] Sahrınca denir; cemʹi أَدْحُلٌ [edḩul] ve أَدْحَالٌ [edḩâl] ve دِحَالٌ [diḩâl] gelir dâl’ın kesriyle ve دُحُولٌ [duḩûl] ve دُحْلَانٌ [duḩlân] gelir dâl’ın zammıyla.

Vankulu Lugatı - دحل maddesi

اَلدَّحِلُ [ed-deḩil] (dâl’ın fethi ve ḩâ’nın kesriyle) Habîs ve bed-hû olan kimse, Ebû ʹAmr rivâyeti üzere. Ve Ebû Zeyd eyitti: دَحِلٌ [deḩil] ehl-i hîle ve ehl-i hudʹa olan kimsedir. Ve

دَحِلٌ [deḩil] Semiz olup kasîr olan kimseye dahi derler ki karnı taşra çıkmış ola.

اَلدُّحْلَانُ [ed-duḩlân] (dâl’ın zammı ve ḩâ’nın sükûnuyla) Kezâlik cemʹi, zikr olunan çukurlar maʹnâsına. Ve دَحْلٌ [daḩl] zikr olunan çukura girmeğe dahi derler; tekûlu: دَحَلْتُ فِيهِ أَدْحَلُ مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إذِاَ دَخَلْتَ فِي الدَّحْلِ Ve

دَحْلٌ [daḩl] Kuyu kazıp onarmağa dahi derler; yukâlu: دَحَلْتُ الْبِئْرَ أَدْحَلُهَا إِذَا حَفَرْتَ فِي جَوَانِبِهَا Ve minhu kavlu Ebî Hureyre li-reculin se΄elehu fe-kâle: “إِنِّي رَجُلٌ مِصْرَادٌ أَفَأُدْخِلُ الْمِبْوَلَةَ مَعِي فِي الْبَيْتِ قَالَ نَعَمْ فَاَدْحِلْ فِي الْكِسْرِ” Ve مِصْرَادٌ [miṡrâd] mîm’in kesriyle şol kimsedir ki ona soğuk tîz te΄sîr ede. Ve كِسْرٌ [kisr] kâf’ın kesriyle evin bucağıdır. Ve مِبْوَلَةٌ [mibvelet] mîm’in kesriyle ibrîz maʹnâsınadır. Ve Ebû ʹUbeyd eyitti: أَدْحِلْ [edḩil] دَحْلٌ [daḩl]den me΄hûzdur ki evin köşesine girip kuytulanmak murâddır.