Kamus-ı Muhit - الأجل maddesi

اَلْأُجْلُ [el-ucl] (hemzenin zammıyla) أَجِيلٌ [ecîl]in cemʹidir ki müte΄ehhir maʹnâsınadır. Ve hurmâ ağacının çevresinde müctemiʹ olan çamura denir.

اَلْإِجَّلُ [el-iccel] (قِنَّبٌ [ḵinneb] vezninde) ve

اَلْأُجَّلُ [el-uccel] (قُبَّرٌ [ḵubber] vezninde) Dağ keçisinin erkeğine denir.

اَلْأَجَلُ [el-ecel] (fethateynle) Bir vaktin gâyet ve encâmına denir, meselâ hayât ve ʹömr-i insânî bâbında madrûb ve mukadder olan müddetin gâyetine denir ki o anda insân lâ-mahâle vefât eder. Kezâlik vaʹde ile alınan borcun nihâyet-i müddetine denir. Ve bir nesnenin müddet ve zamânına denir; cemʹi آجَالٌ [âcâl] gelir, آمَالٌ [âmâl] vezninde.

اَلْأَجْلُ [el-ecl] (hemzenin fethiyle) Boyun vech-i mezkûr üzere ağrımak maʹnâsınadır; yukâlu: أَجِلَ الرَّجُلُ أَجَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا اشْتَكَى عُنُقَهُ Ve boyun ağrısına tîmâr eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: أَجَلَهُ مِنَ الْإِجْلِ أَجَلًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا دَاوَاهُ مِنْهُ Ve bir adamı bir işten alıkomak maʹnâsınadır; yukâlu: أَجَلَهُ عَنْهُ إِذَا حَبَسَهُ وَمَنَعَهُ ve minhu yukâlu: أَجَلُوا مَالَهُمْ أَيْ حَبَسُوهُ عَنِ الْمَرْعَى Ve bir kimse hakkında şerr ve mazarratla cinâyet eylemek, ʹalâ-kavlin üzerine şerr ve fitne tozutmak maʹnâsınadır; yukâlu: أَجَلَ الشَّرَّ عَلَيْهِمْ إِذَا جَنَاهُ أَوْ أَثَارَهُ وَهَيَّجَهُ Ve beri öte saʹy ve gûşiş ederek mâl kesb ve cemʹ eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: أَجَلَ لِأَهْلِهِ إِذَا كَسَبَ وَجَمَعَ وَجَلَبَ وَاحْتَالَ

Vankulu Lugatı - الأجل maddesi

اَلْأَجَلُّ [el-ecell] (fethateynle) Ziyâde ʹazîmü’l-kadr olan kimse. Ve baʹzı şiʹrde fekk-i idgâmla vâkiʹ olup أَجْلَلُ denmesi zarûretendir,nitekim gâh olur يَا رَجُلُ مَا بَعُدَتْ derler يَا قَوْمُ مَا أَجَلَّ مَا بَعُدَتْ maʹnâsına fiʹl-i taʹaccüb olmak üzere.

اَلْأَجَلُ [el-ecel] (fethateynle) Bir nesnenin müddeti.

اَلْأَجْلُ [el-ecl] (hemzenin fethi ve cîm’in sükûnuyla) Ötürü maʹnâsına; yukâlu: فَعَلْتُ ذَلِكَ مِنْ أَجْلِكَ بِفَتْحِ الْهَمْزَةِ وَكَسْرِهَا وَمِنْ أَجْلَاكَ أَيْ مِنْ جَرَّاكَ Yaʹnî senden ötürü.