Kamus-ı Muhit - فيل maddesi

فِيلُ [Fîl] (fâ’nın kesriyle) Kadîmde şehr-i Ḣârezm’in ismidir, sonra Manṡûre ıtlâk olunup baʹdehu Gürgenç ile tesmiye olundu. Ve Fîl b. ʹArâde muhaddistir. Ve Ziyâd b. Ebî Sufyân’ın mevâlîsinden bir kimsedir. Ve Ebu’l-Fîl ashâbdandır.

اَلْفِيلُ [el-fîl] (fâ’nın kesriyle) Bu ismle maʹrûf hayvândır; cemʹi أَفْيَالٌ [efyâl] ve فُيُولٌ [fuyûl] gelir ve فِيَلَةٌ [fiyelet] gelir, عِنَبَةٌ [ʹinebet] vezninde; mü΄ennesi فِيلَةٌ [fîlet]tir. Mütercim der ki Fârisîde pîl denir, sâhib-i Ṯırâz ondan muʹarreb olmak üzere resm eylemiştir. İntehâ. Ve

فِيلٌ [fîl] sakîl ve hasîs ve nâkese ıtlâk olunur. Ve fikri zaʹîf ve re΄y ve zihn ve tedbîri saḣîf ve muḣṯî adama فِيلُ الرَّأْيِ [fîlu’r-re΄y] ıtlâk olunur fâ’nın kesri ve fethiyle, ke-mâ se-yuzkeru; cemʹi أَفْيَالٌ [efyâl]dir.

اَلْفَيِّلُ [el-feyyil] (كَيِّسٌ [keyyis] vezninde) ve

اَلْفَالُ [el-fâl] (حَالٌ [ḩâl] vezninde ki aslı فَيَلٌ idi yâhûd فَائِلٌ [fâ΄il]den maklûbdur) فِيلٌ [fîl]-i mezkûr gibi رَأْيٌ [re΄y] lafzına muzâf olarak re΄y ve endîşesi zaʹîf ve tedbîri saḣîf adama denir; yukâlu: رَجُلٌ فِيلُ الرَّأْيِ كَمَا ذُكِرَ وَفَيِّلُ الرَّأْيِ وَفَائِلُ الرَّأْيِ بِالْإِضَافَةِ وَفَالٌ مِنْ غَيْرِ إِضَافَةٍ وَفَائِلُ الرَّأْيِ أَيْ ضَعِيفُ الرَّأْيِ Ve

فَالٌ [fâl]فَائِلٌ[fâ΄il] dedikleri damara denir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve Fâris ülkesinde bir kasaba adıdır, Pâl muarrebidir; Kitâb-ı Taḵrîb ve sâ΄ir baʹzı te΄lifât sâhibi Ḵuṯb-ı Fâlî oradandır ve kâdî-i Şîrâz İsmâʹîl b. İbrâhîm el-Fâlî oradandır. Ve Ḣûzistân kazâsında bir belde adıdır; Ebu’l-Ḩasen ʹAlî b. Aḩmed el-Edîb el-Fâlî oradandır yâhûd bunun ismi فَالَةُ [Fâlet]tir. Ve

فَيِّلٌ [feyyil] (كَيِّسٌ [keyyis] vezninde) Mülahham adama ıtlâk olunur; yukâlu: رَجُلٌ فَيِّلُ اللَّحْمِ أَيْ كَثِيرُهُ Ve

فَائِلٌ [fâ΄il] Omaca kemiğinin çukurunda olan ete denir, ʹalâ-kavlin onda olan damara denir.