Kamus-ı Muhit - أنف maddesi

Mü΄ellifin Baṡâ΄ir’de beyânına göre أَنْفٌ [enf] ki câriha-i maʹhûdenin ismidir, baʹdehu bi’t-teşbîh bir nesnenin ucuna ve eşref olan yerine ıtlâk eylediler; أَنْفُ الْجَبَلِ ve أَنْفُ اللِّحْيَةِ gibi. Ve hamiyyet ve gazab ve ʹizzet ve zillet, أَنْفٌ [enf]e nisbet olunur, zîrâ hâlât-ı mezkûrenin her birinde أَنْفٌ [enf]te keyfiyyet-i mahsûsa mütebeyyin olur. İntehâ. Ve

أَنْفٌ [enf] Bir kavmin seyyid ve ser-gerdesine ıtlâk olunur; yukâlu: هُوَ أَنْفُ قَوْمِهِ أَيْ سَيِّدُهُمْ Ve bir yokuş, belen ismidir. Ve her nesnenin evveline yâhûd eşeddine ıtlâk olunur; yukâlu: هَذَا أَنْفُ عَمَلِهِ أَيْ أَوَّلُهُ أَوْ أَشَدُّهُ Ve

أَنْفُ الْأَرْضِ [enfu’l-arḋ] Güneşe karşı gelen pek ve günü yerine ıtlâk olunur; yukâlu: قَعَدَ فِي أَنْفِ الْأَرْضِ أَيْ مَا اسَتْقَبَلَ الشَّمْسَ مِنَ الْجَلَدِ وَالضَّوَاحِي Ve

أَنْفُ الرَّغِيفِ [enfu’r-raġîf] Ekmeğin kırığından ʹibârettir; tekûlu: أَكَلْتُ أَنْفَ الرَّغِيفِ أَيْ كِسْرَةً مِنْهُ Ve

أَنْفُ النَّابِ [enfu’n-nâb] Azı dişinin henüz yarıp sövelen ucuna ıtlâk olunur. Ve

أَنْفُ اللِّحْيَةِ [enfu’l-liḩyet] Sakalın kıyısından ʹibârettir. Ve

أَنْفُ الْمَطَرِ [enfu’l-maṯar] Yağmurun ilk evvel inbât eylediği olacaktır; yukâlu: نَبَتَ بِأَنْفِ الْمَطَرِ وَهُوَ أَوَّلُ مَا أَنْبَتَ Ve

أَنْفُ خُفِّ الْبَعِيرِ [enfu ḣuffi’l-baʹîr] Deve tabanından bakanakları ucuna ıtlâk olunur. el-Hâsıl her ne ki أَنْفٌ [enf]e şebeh ve münâsebeti ola, bi’l-izâfe ıtlâk olunur.

اَلْأُنُفُ [el-unuf] (عُنُقٌ [ʹunuḵ] vezninde) ve

اَلْمُونِفُ [el-mûnif] (مُحْسِنٌ [muḩsin] vezninde) Aslâ otlanmamış çayırlığa ve çemen-zâra denir; yukâlu: رَوْضَةٌ أُنُفٌ وَمُونِفٌ إِذَا كَانَ لَمْ تُرْعَ Ve

أُنُفٌ [unuf] Şol kâseye de vasf olur ki mukaddemâ ondan bir kimse su içmemiş ola; yukâlu: كَأْسٌ أُنُفٌ إِذَا كَانَتْ لَمْ تُشْرَبْ Ve mukaddemden ölçüm ve kıyâs ve tasvîr mesbûk olmamış nev-peydâ işe denir; مُسْتَأْنَفٌ [muste΄nef] dahi denir; yukâlu: أَمْرٌ أُنُفٌ أَيْ مُسْتَأْنَفٌ يَعْنِي لَمْ يَسْبِقْ بِهِ قَدَرٌ Ve güzel ve latîf yürüyüşe denir; yukâlu: مِشْيَةٌ أُنُفٌ أَيْ حَسَنَةٌ Ve

أُنُفٌ [unuf] Akreb-i zamân-ı müstakbele ıtlâk olunur; tekûlu: آتِيكَ مِنْ ذِي أُنُفٍ أَيْ فِي أَقْرَبِ زَمَانٍ مُسْتَقْبَلٍ ke-mâ tekûlu: آتِيكَ مِنْ ذِي قُبُلٍ Yaʹnî “Şimdicek gelirim” gûyâ ki burnun ucunu mess eden ân-ı gayr-i münkasimde gelirim demektir.

Vankulu Lugatı - أنف maddesi

اَلْأَنَفَةُ [el-enefet] (kezâlik fethateynle) Bi-maʹnâhu; yukâlu: أَنِفَ مِنَ الشَّيْءِ يَأْنَفُ أَنَفًا وَأَنَفَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا اسْتَنْكَفَ ve yukâlu: مَا رَأَيْتُ أَحْمَى أَنَفًا مِنْ فُلَانٍ أَيْ أَشَدَّ اسْتِنْكَافًا وَلَا أَنَفًا وَلَا آنَفَ مِنْ فُلَانٍ Ve

أَنَفٌ [enef] Devenin burnu mecrûh olmağa dahi derler; yukâlu: أَنِفَ الْبَعِيرُ إِذَا اشْتَكَا أَنْفَهُ مِنَ الْبُرَةِ Yaʹnî burunsalıktan mecrûh olsa.

اَلْآنَافُ [el-ânâf] (kezâlik hemzenin meddiyle) Cemʹi. Ve

أَنْفٌ [enf] Bir nesnenin evveline ve eşeddine dahi derler.Pes dişin evvel zuhûr eden yerine أَنْفُ النَّابِ[enfu’n-nâb] derler. Ve dağın taşra çıkan yerine أَنْفُ الْجَبَلِ[enfu’l-cebel] derler ve soğuğun şiddetine أَنْفُ الْبَرْدِ[enfu’l-berd] derler, Yaʹḵûb rivâyeti üzere. Ziyâde seğirtmeğe أَنْفُ الشَّدِّ[enfu’ş-şedd] derler; yukâlu: جَاءَ يَعْدُو أَنْفَ الشَّدِّ أَيْ أَشَدَّ الْعَدْوِ Ve شَدٌّ [şedd] şîn-i muʹcemenin fethiyle seğirtmek maʹnâsınadır. Ve

أَنْفٌ [enf] Bir kimsenin burnuna vurmağa dahi derler; yukâlu: أَنَفْتُ الرَّجُلَ إِذَا ضَرَبْتَهُ عَلَى أَنْفِهِ Ve bir nesne burna erişmeğe de derler; yukâlu: أَنَفَهُ الْمَاءُ إِذَا بَلَغَ أَنْفَهُ وَذَلِكَ إِذَا نَزَلَ فِي النَّهْرِ Ve deve otlamamış merʹâya vâkiʹ olmağa dahi derler; yukâlu: أَنَفَتِ الْإِبِلُ إِذَا وَطِئَتْ كَلَأً أُنُفًا

اَلْأُنُفُ [el-unuf] (zammeteynle) Şol çemen-zârdır ki onu kimse otlatmamış ola; yukâlu: رَوْضٌ أُنُفٌ إِذَا لَمْ يَرْعَهَا أَحَدٌ Ve

أُنُفٌ [unuf] Şol kâseye derler ki mukaddemâ onu kimse içmemiş ola, gûyâ ki onun şürbü istînâf olunmuştur,رَوْضَةٌ أُنُفٌ [ravḋatun unufun] dedikleri gibi. Ve آتِيكَ مِنْ ذِي أُنُفٍ derler gelecek zamân maʹnâsına, nitekim مِنْ ذِي قُبُلٍ derler فِيمَا يُسْتَقبَلُ maʹnâsına.