Kamus-ı Muhit - عينان maddesi

عَيْنَانُ [ʹAynân] (ʹayn’ın fethiyle) Bir mevziʹ adıdır.

Mütercim der ki Muḵaddime-i Zemaḣşerî’de meşrûh olduğu üzere عَيْنٌ [ʹayn] lafzı elfâz-ı müşterekenin eşheri ve maʹnâ cihetinden ekseridir. Ve medlûlü olan maʹnâların baʹzı mevzûʹun leh-i hakîkî ve baʹzı mecâzîdir ve بَاصِرَةٌ [bâṡiret] te΄vîliyle mü΄ennestir. Ve Râġib’in beyânına göre maʹânî-i sâ΄ire birer münâsebetle müsteʹârdır, meselâ eşref-i aʹzâ΄ olduğundan kendiden sâhib-i fazl u meziyyet nesneler istiʹâre olunur. Ve cüz΄-i aʹzam olduğundan nefs ve zât maʹnâsına istiʹmâl olunur. Ve

عَيْنٌ [ʹayn] Ehl-i belede denir; fethateynle lügattir; yukâlu: بَلَدٌ قَلِيلُ الْعَيْنِ أَيْ أَهْلِهِ Ve hâne cemâʹatine denir; yukâlu: مَا بِالدَّارِ عَيْنٌ أَيْ أَهْلُهَا Ve masdar olur göz değirmek maʹnâsına; yukâlu: عَانَهُ يَعِينُهُ عَيْنًا إِذَا أَصَابَهُ بِعَيْنِهِ Ve baʹzı gözde olan isâbet hâssasına denir ki her neye nazar eylese isâbet eder; yukâlu: بِهِ عَيْنٌ أَيْ إِصَابَةٌ فِي عَيْنِهِ Ve insâna denir; ve minhu yukâlu: مَا بِالدَّارِ عَيْنٌ أَيْ أَحَدٌ Ve Ḩicâz’da Hužeyl kabîlesine mahsûs bir belde adıdır. Ve câsûsa denir; yukâlu: بَعَثَ عَيْنًا أَيْ جَاسُوسًا Ve bu ʹavrete فَرْجٌ [ferc] ve merkûba ظَهْرٌ [żahr] ıtlâkı gibidir. Ve

عَيْنٌ [ʹayn] ve

عَيَنَانٌ [ʹayenân] (fetehâtla) Masdar olurlar, su akıtmak maʹnâsına; yukâlu: عَانَ الْمَاءَ عَيْنًا وَعَيَنَانًا إِذَا جَرَى Ve

عَيْنٌ [ʹayn] Şol yufka deri parçasına denir ki kemân-gürüh ve zenbûrun yuvalağını ona sarıp atarlar. Ve cemâʹat ve gürûh maʹnâsınadır; fethateynle de câ΄izdir; yukâlu: جَاءَتْ عَيْنٌ مِنَ النَّاسِ أَيْ جَمَاعَةٌ Ve hâssa-i basara denir ki gözde olan görücülük kuvvetidir, kuvâ-yı hamse-i zâhirenin biridir; yukâlu: هُوَ قَوِيُّ الْعَيْنِ أَيْ حَاسَّةٌ بَصَرِيَّةٌ قَوِيَّةٌ Ve hâzır ve mevcûd olan şey΄e denir; yukâlu: هُوَ عَيْنٌ أَيْ حَاضِرٌ Ve hakîkat-i kıbleye denir ki namâzda oraya teveccüh olunur. Ve hurûf-ı hecâdan bir harftir ki hurûf-ı halkiyyedendir ve mehcûredendir. Lede’t-telaffuz izhârında ihtimâm olunmak münâsibdir, lâkin mü΄eddi΄-i istikrâh olacak denli mübâlaga olunmamak lâzımdır.