Kamus-ı Muhit - غير maddesi

اَلْغَيْرُ [el-ġayr] (سَيْرٌ [seyr] vezninde) تَغْيِيرٌ [taġyîr] ve تَغَيُّرٌ [teġayyur]den ismdir. Ve

غَيْرٌ [ġayr] Masdar olur, diyet vermek maʹnâsına; yukâlu: غَارَهُ يَغِيرُهُ غَيْرًا إِذَا وَدَاهُ

غَيْرُ [ġayr] (ġayn’ın fethiyle) سِوَى [sivâ] maʹnâsınadır ki mâ-ʹadâ demektir. Fârisîde cuz ve Türkîde özge ile taʹbîr olunur. Ve لاَ [lâ]-i nâfiye maʹnâsına olur, ke-kavlihi taʹâlâ: ﴿فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ﴾ الآية أَيْ جَائِعًا لاَ بَاغِيًا Ve إِلاَّ [illâ] maʹnâsına olur ki istisnâ için olur, ke-kavlike مَا جَاءَنِي أَحَدٌ غَيْرَكَ Ve işbu غَيْرُ [ġayr] kelimesi maʹnâda izâfete mülâzımdır. Ve gâhca lafzen izâfetten munkatıʹ olur, eğer maʹnâsı fehm olunup ve kendisine لَيْسَ kelimesi takaddüm eder ise. Ve baʹzılar dediler ki nâs’ın لاَ [lâ]-i nâfiye teslîti ile لاَ غَيْرُ kavlleri lahn ve hatâdır. Baʹz-ı mezkûrun bu kavli yaʹnî terkîb-i mezbûru telhîni gayr-i ceyyiddir, zîrâ şâʹirin işbu: ḣجَوَابًا بِهِ تَنْجُو اعْتَمِدْ فَوَرَبِّنَا || لَعَنْ عَمَلٍ أَسْلَفْتَ لاَ غَيْرُ تُسْأَلُḢ beytinde vârid ve mesmûʹ olmuştur. Ve İbn Mâlik Şerḩu Teshîl’in kasem bâbında beyt-i merkûm ile ihticâc eyledi. Gûyâ ki baʹz-ı mezbûr telhîn-i mezkûru Sîrâfî merhûmun işbu اَلْحَذْفُ إِنَّمَا يُسْتَعْمَلُ إِذَا كَانَتْ إِلاَّ وَغَيْرُ بَعْدَ لَيْسَ وَلَوْ كَانَ مَكَانَ لَيْسَ غَيْرُهَا مِنْ أَلْفَاظِ الْجَحْدِ لَمْ يَجُزِ الْحَذْفُ وَلاَ يُتَجَاوَزُ بِذَلِكَ مَوْرِدُ السَّمَاعِ ʹibâretinden ahz eylemiştir. Gerçi Sîrâfî’nin mefhûm-ı kelâmından غَيْرُ [ġayr] kelimesine لَيْسَ [leyse] lafzından mâ-ʹadâ elfâz-ı nâfiye müsellit olduğunun ʹadem-i mesmûʹiyyeti münfehimdir, lâkin vech-i mezkûr üzere şiʹr-i merkûmdan mesmûʹ olmakla kelâm-ı mezbûr iltifâta sezâ değildir. Ve meselâ قَبَضْتُ عَشَرَةً لَيْسَ غَيْرُهَا denir, غَيْرُ [ġayr]ın refʹiyle ki لَيْسَ kelimesinin haberi mahzûftur, لَيْسَ غَيْرُهَا مَقْبُوضًا takdîrindedir. Ve لَيْسَ غَيْرَهَا denir, غَيْرَ [ġayr]ın nasbıyla ki لَيْسَ [leyse] kelimesinin ismi muzmerdir, لَيْسَ الْمَقْبُوضُ غَيْرَهَا takdîrindedir. Ve لَيْسَ غَيْرَ denir, fethle ki muzâfun ileyhin lafzen hazfi ve niyyeten sübûtu ve kezâlik ismin izmârıyladır. Ve لَيْسَ غَيْرُ denir, zammla, bilâ-tenvîn; bu sûrette zammesi zamme-i binâ΄iyye ve iʹrâbiyye olmak muhtemeldir, yaʹnî onda üç mezheb vardır.

Vankulu Lugatı - غير maddesi

غِيَرٌ [ġiyer] Kezâlik ismdir, تَغْيِيرٌ [taġyîr] maʹnâsına.

غَيْرُ [ġayr] (ġayn’ın fethi ve yâ’nın sükûnuyla) سِوَى [sivâ] maʹnâsınadır.