Kamus-ı Muhit - ذي تسلم maddesi

ذِي تَسْلَمَ [žî teslem] (تَسْمَعُ [tesmeʹu] vezninde) Bir kelimedir ki mahall-i yemînde istiʹmâl olunur; tekûlu: لَا بِذِي تَسْلَمَ مَا كَانَ كَذَا أَيْ لَا وَاللهِ اَلَّذِي يُسَلِّمُكَ ve tesniyede بِذِي تَسْلَمَانِ ve cemʹinde تَسْلَمُونَ ve müfred mü΄ennesinde تَسْلَمِينَ ve cemʹinde تَسْلَمْنَ denir. Kezâlik إِذْهَبْ بِذِي تَسْلَمُ وَاذْهَبَا بِذِي تَسْلَمَانِ وَاذْهَبُوا بِذِي تَسْلَمُونَ derler, إِذْهَبْ بِسَلَامَتِكَ maʹnâsına. Ve ذُو kelimesi ancak تَسْلَمُ kelimesine muzâf olur, niteki لَدُنْ kelimesi ʹâmil oldukta ancak غُدْوَةٌ kelimesini nasb eylemeğe hâstır.

Vankulu Lugatı - ذي تسلم maddesi

ذِي تَسْلَمُ [žî teslem] (tâ’nın ve lâm’ın fethiyle) Bir lafzdır ki mahall-i yemînde istiʹmâl olunur, İbnu’s-Sikkît rivâyeti üzere; tekûlu: لَا بِذِي تَسْلَمُ مَا كَانَ كَذَا وَكَذَا Ve tesniye kılıp لَا بِذِي تَسْلَمَانِ dahi dersin ve cemʹ edip لَا بِذِي تَسْلَمُونَ dersin ve mü΄ennesi için لَا بِذِي تَسْلَمِينَ ve cemʹi için لَا بِذِي تَسْلَمْنَ dersin ve İbnu’s-Sikkît eyitti: bunun te΄vîli لَا وَاللهِ الَّذِي يَسْلَمُكَ مَا كَانَ كَذَا وَكَذَا maʹnâsına olmaktır. Ve baʹzılar eyitti: لَا وَسَلَامَتُكَ مَا كَانَ كَذَا وَكَذَا takdîrindedir, nitekim إِذْهَبْ بِذِي تَسْلَمُ يَا فَتَى وَاذْهَبْ بِذِي تَسْلَمَانِ derler, إِذْهَبْ بِسَلَامَتِكَ maʹnâsına. Ve Aḣfeş eyitti: ذِي lafzı تَسْلَمُ kelimesine muzâftır. Ve bu nâdirdir. Zîrâ fiʹle esmâ΄-i zamândan gayrı nesne muzâf olmaz; ke-kavlihim: هَذَا يَوْمُ يُفْعَلُ أَيْ يُفْعَلُ فِيهِ