Kamus-ı Muhit - عدس maddesi

عُدَُسُ [ʹUdes - ʹUdus] (زُفَرُ [zufer] vezninde yâhûd zammeteynledir) Bir recül adıdır. ʹAlâ-kavlin ʹAds b. Zeyd b. ʹAbdullâh b. Dârim zammeteynledir, mâ-ʹadâsı زُفَرُ [zufer] veznindedir.

عَدَسٌ [ʹades] (fethateynle ve sîn’in sükûnuyla) Devâbbdan katır kısmına mahsûs kelime-i zecr ü âzârdır. Ve bir katırın ismidir. Ve bir katırcının ismidir ki Suleymân Nebî ʹalâ-nebiyyinâ ve ʹaleyhi’s-selâm zamânında idi, dâ΄imâ kullandığı katırlara zor ve taʹnîf eder idi, ʹalâ-kavlin bu ḩâ-yı mühmele ile حَدَسٌ [ḩades]tir, niteki mâddesinde zikr olundu.

اَلْعَدْسُ [el-ʹads] (ʹayn’ın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) Bir kimseye hizmet eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: عَدَسَهُ عَدْسًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا خَدَمَهُ Ve

عَدْسٌ [ʹads] ve

عَدَسَانٌ [ʹadesân] (fetehâtla) ve

عِدَاسٌ [ʹidâs] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) ve

عُدُوسٌ [ʹudûs] (جُلُوسٌ [culûs] vezninde) ذَهَابٌ فِي الْأَرْضِ [zehâbun fi’l-arḋ] maʹnâsınadır; yukâlu: عَدَسَ فِي الْأَرْضِ عَدْسًا وَعَدَسَانًا وَعِدَاسًا وَعُدُوسًا إِذَا ذَهَبَ Ve

عَدْسٌ [ʹads] Davarı otlatmak maʹnâsınadır; yukâlu: عَدَسَ الْمَالَ إِذَا رَعَاهُ Ve

عَدْسٌ [ʹads] حَدْسٌ [ḩads] maʹnâsınadır ki zann ve tahmîn ve tevehhüm ile söz söylemektir; yukâlu: هُوَ أَهْلُ الْعَدْسِ أَيِ الْحَدْسِ Ve şiddetle basıp çiğnemek maʹnâsınadır; yukâlu: عَدَسَهُ إِذَا وَطِئَهُ شَدِيدًا Ve kesb ü kâr cihetinde emek çekmek maʹnâsınadır; yukâlu: فُلاَنٌ يَعْدِسُ أَيْ يَكْدَحُ Ve katır kısmını ʹades diye zecr ve âzâr eylemek maʹnâsınadır; tekûlu: عَدَسْتُ بِالْبَغْلِ أَيْ قُلْتُ لَهُ عَدَسْ

Vankulu Lugatı - عدس maddesi

اَلْعَدَسُ [el-ʹades] (fethateynle) Mercimek dedikleri maʹrûf dânedir. Ve

عَدَسٌ [ʹades] Katırı zecr için istiʹmâl olunur bir lafzdır. Ve gâh olur kâtıra عَدَسٌ [ʹades] ile tesmiye olunur, katırın zecrine delâlet eder lafz olduğu için.

اَلْعَدْسُ [el-ʹads] (ʹayn’ın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) Yer yüzünde gitmek; yukâlu: عَدَسَ فِي الْأَرْضِ إِذَا ذَهَبَ وَيُقَالُ عَدَسَتْ بِهِ الْمَنِيَّةُ أَيْ أَذْهَبَتْ Ve مَنِيَّةٌ [meniyyet] mîm’in fethi ve yâ’nın teşdîdiyle mevt maʹnâsınadır. Ve

عَدْسٌ [ʹads] حَدْسٌ [ḩads] maʹnâsına da lügattır, yaʹnî kılavuzsuz gitmek. Ve zann ile söz söylemek maʹnâsında lügattır. Ve

عَدْسٌ [ʹads] Muhkem basmağa dahi derler. Ve sürʹatle seyr etmeğe de derler.