Kamus-ı Muhit - الإثلاث maddesi

اَلْإِثْلاَثُ [el-išamp;lâšamp;] (hemzenin kesriyle) Bir nesne üç dâne olmak maʹnâsınadır; yukâlu: أَثْلَثَ الْقَوْمُ إِذَا صَارُوا ثَلاَثَةً

Vankulu Lugatı - الإثلاث maddesi

اَلْإِثْلَاثُ [el-išamp;lâšamp;] (hemzenin kesriyle) Üç olmak; yukâlu: أَثْلَثَ الْقَوْمُ صَارُوا ثَلَاثَةً وَكَانُوا ثَلَاثَةً فَأَرْبَعُوا كَذَلِكَ إِلَى الْعَشْرَةِ İbnu’s-Sikkît eyitti: هُوَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ derler izâfetle عَشْرَةٌ [ʹaşret]e varınca, tenvîn ile istiʹmâl olunmaz ve eger muzâf muzâfun ileyh cinsinden olmaz ise dilersen izâfet edersin dilersen münevven kılarsın; tekûlu: رَابِعُ ثَلَاثَةٍ وَرَابِعٌ ثَلَاثَةً كَمَا تَقُولُ ضَارِبُ عَمْرٍو وَضَارِبٌ عَمْرًا Zîrâ bunun maʹnâsı ثَلَاثَةٌ [šamp;elâšamp;et]i tamâm dört kılıcı demek olur; ammâ kaçan cinsleri müttefik olıcak izâfetten gayrı câ΄iz olmadığının vechi budur ki maʹnâ-yı fiʹl murâd olunmaz, belki üçün biri ve üçün baʹzı murâd olur. Ve bu maʹnâ hod izâfetten gayr ile olmaz. Ve هَذَا ثَالِثُ اثْنَيْنِ dersin izâfetle ve ثَالِثٌ اثْنَيْنِ dersin tenvînle yaʹnî هَذَا ثَلَّثَ اثْنَيْنِ demek olur, ikiyi üç kıldı maʹnâsına. Ve ثَالِثُ عَشَرَ [šamp;âlišamp;u ʹaşere]de dahi hâl böyledir, refʹ ve nasb câ΄izdir, تِسْعَةَ عَشَرَ [tisʹate ʹaşere] varınca. Şol kimse ki refʹ etti, murâdı هُوَ ثَالِثُ ثَلَاثَةَ عَشَرَ demek üzeredir, nihâyet ثَلَاثٌ [šamp;elâšamp;] hazf olunup ثَالِثٌ [šamp;âlišamp;] kendi iʹrâbı üzere bâkî kaldı. Ve şol kimse ki nasb etti, murâdı ثَالِثَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ dır, vaktâ ki ثَلَاثَةٌ [šamp;elâšamp;et] hazf olundu iʹrâbı ثَالِثٌ [šamp;âlišamp;]te riʹâyet olundu, mahzûfa delâlet etsin için; ve tekûlu: هَذَا الْحَادِي عَشَرَ وَالثَّانِي عَشَرَ إِلَى الْعِشْرِينَ مَفْتُوحٌ كُلُّهُ لِمَا ذُكِرَ وَفِي الْمُؤَنَّثِ هَذِهِ الْحَادِيَةَ عَشْرَةَ كَذَلِكَ إِلَى الْعِشْرِينَ تُدْخِلُ الْهَاءَ فِيهِمَا جَمِيعًا وَأَهْلُ الْحِجَازِ يَقُولُونَ أَتَوْنِي ثَلَاثَتَهُمْ وَأَرْبَعَتَهُمْ إِلَى الْعَشَرَةِ فَيَنْصِبُونَ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَكَذَلِكَ الْمُؤَنَّثُ أَتَيْنَنِي ثَلَاثَهُنَّ وَأَرْبَعَهُنَّ وَغَيْرُهُمْ يُعْرِبُهُ بِالْحَرَكَاتِ الثَّلَاثِ يَجْعَلُهُ مِثْلَ كُلِّهِمْ فَإِذَا جَاوَزْتَ الْعَشَرَةَ لَمْ يَكُنْ إِلَّا النَّصْبُ تَقُولُ أَتَوْنِي أَحَدَ عَشَرَهُمْ وَتِسْعَةَ عَشَرَهُمْ وِلِلنِّسَاءِ أَتَيْنَنِي إِحْدَى عَشَرَتَهُنَّ وَثَمَانِيَ عَشَرَتَهُنَّ