Kamus-ı Muhit - أشد maddesi

أَشَدُّ [Eşedd] Efʹal-i tafdîl bünyesiyle Yûsuf-ı Ṡıddîḵ ʹalâ-nebiyyinâ ve ʹaleyhi’s-selâm hazretlerinin birâderleri ismidir. Şârih der ki ihve-i Yûsuf ʹaleyhi’s-selâm cümle-i tefâsîr ü siyerde on bir nefer olmak üzere müsebbettir, أَشَدُّ [Eşedd] ile müsemmâ olanı yoktur, mü΄ellifin me΄hazı ʹacabâ nedir?

Vankulu Lugatı - أشد maddesi

اَلْأَشُدُّ [el-eşudd] (hemzenin fethi ve şîn’in zammıyla) Kuvvet maʹnâsınadır. Ve kavluhu taʹâlâ: ﴿حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ﴾ (الأنعام 152) أَيْ قُوَّتَهُ وَهُوَ مَا بَيْنَ ثَمَانِيَ عَشْرَةَ إِلَى الثَّلَاثِينَ Ve

أَشُدٌّ [eşudd] Lafzı bir müfreddir ki cemʹ binâsı üzere gelmiştir آنُكٌ [ânuk] gibi. Ve آنُكٌ [ânuk] elifin meddi ve nûn’un zammıyla kurşun maʹnâsınadır. أَشُدُّ [eşudd] ile آنُكٌ ânuk] nazîri yoktur. Baʹzılar eyitti: Bunlar cemʹlerdir, lafzlarından müfredleri yoktur, آسَالٌ [âsâl] ve أَبَابِيلُ [ebâbîl] ve عَبَادِيدُ [ʹabâdîd] gibi ve مَذَاكِيرُ [mežâkîr] gibi. Ve آسَالٌ [âsâl] elifin meddiyle müşâbehet; yukâlu: هُوَ عَلَى آسَالٍ مِنْ أَبِيهِ أَيْ شِبْهٍ Ve أَبَابِيلُ [ebâbîl] tayr-ı maʹrûftur. Ve عَبَادِيدُ [ʹabâdîd] bölükler, cemâʹat maʹnâsına. Ve مَذَاكِيرُ [mežâkîr] ذَكَرٌ [žeker]in cemʹidir, âlet-i recül maʹnâsına. Ve Sîbeveyhi eyitti: أَشُدٌّ [eşudd]un müfredi شِدَّةٌ [şiddet]tir. Ve maʹnâ cihetinden bu hasendir, zîrâ بَلَغَ الْغُلَامُ شِدَّتَهُ derler velâkin فِعْلَةٌ [fiʹlet] أَفْعُلٌ [efʹul] üzere cemʹ olmaz. Ve ammâ أَنْعُمٌ [enʹum] نُعْمٌ [nuʹm]un cemʹidir, ʹArabların يَوْمُ بُؤْسٍ ve يَوْمُ نُعْمٍ dedikleri kavllerinden me΄hûzdur. Baʹzılar eyitti: أَنْعُمٌ [enʹum] cemʹ-i cemʹdir; tekûlu: نِعْمَةٌ وَنُعْمٌ وَأَنْعُمٌ Ve şol kimseler ki eyitti: أَشُدٌّ [eşedd]in vâhidi شَدٌّ [şedd]dir, كَلْبٌ [kelb] ve أَكْلُبٌ [eklub] gibi yâhûd شِدٌّ [şidd]dir ذِئْبٌ [ži΄b] ve أَذْؤُبٌ [ež΄ub] gibi. Bunların bir sözü mücerred kıyâstır, nitekim أَبَابِيلُ [ebâbîl]in vâhidi إِبَّوْلٌ [ibbevl]dir dediler عِجَّوْلٌ [ʹiccevl]e kıyasen, hâlâ ki bu kelâma ʹAraba işitilmiş değildir.