Kamus-ı Muhit - الجماد maddesi

اَلْجَمَّادُ [el-cemmâd] (كَتَّانٌ [kettân] vezninde) Kesici kılıca denir, katʹ maʹnâsındandır; yukâlu: سَيْفٌ جَمَّادٌ أَيْ صَارِمٌ

اَلْجَمَادُ [el-cemâd] (سَحَابٌ [seḩâb] vezninde) Kurak yere ıtlâk olunur ki aslâ yağmur dokunmamış ola. Ve kurak seneye denir ki onda aslâ yağmur yağmamış ola. Mü΄ellifin اَلْأَرْضُ وَالسَّنَةُ لَمْ يُصِبْهَا مَطَرٌ kavlinde لَمْ يُصِبْهَا kavli ikisinin kaydıdır. Esâs’ta وَسَنَةٌ جَمَادٌ وَأَرْضٌ جَمَادٌ لاَ حَيَاً فِيهَا أَيْ لاَ مَطَرَ ʹunvânıyla mersûmdur. Ve

جَمَادٌ [cemâd] Künd ve kâhil nâkaya ıtlâk olunur. Ve bu, حِصَانٌ [ḩiṡân] gibi mü΄ennes-i vasfî faʹâldir. Ve

جَمَادٌ [cemâd] Sütsüz nâkaya ıtlâk olunur; yukâlu: نَاقَةٌ جَمَادٌ أَيْ لاَ لَبَنَ فِيهَا Ve bir nevʹ sevb ismidir; bunda cîm’in kesriyle de zebân-zeddir. Ve ʹArablar bahîl kimseye جَمَادُ الْكَفِّ [cemâdu’l-keff] ıtlâk ederler; yukâlu: فُلاَنٌ جَمَادُ الْكَفِّ أَيْ بَخِيلٌ

Vankulu Lugatı - الجماد maddesi

اَلْأَجْمَادُ [el-ecmâd] ve

اَلْجِمَادُ [el-cimâd] (hemzenin fethi ve cîm’in sükûnuyla ûlâda ve cîm’in kesriyle sânîde) جُمْدٌ [cumd]un cemʹidir, رُمْحٌ [rumḩ]un cemʹi أَرْمَاحٌ [ermâḩ] ve رِمَاحٌ [rimâḩ] geldiği gibi.

اَلْجَمَادُ [el-cemâd] (cîm’in fethiyle) Şol yerdir ki ona yağmur yağmamış ola. Ve şol nâkadır ki onun sütü olmaya. Ve şol yıldır ki onda yağmur yağmaya; yukâlu: نَاقَةٌ جَمَادٌ وَسَنَةٌ جَمَادٌ Ve bahîl olan kimseye bed-duʹâ etseler جَمَادِ لَهُ derler, yaʹnî “Câmidü’l-hâl olmadan zâ΄il olmasın!” جَمَادِ cemâdi] فَعَالِ [faʹâli] vezni üzerine kesr üzere mebnî oldu, zîrâ bu masdardan maʹdûldür; ey: اَلْجُمُودُ لَهُ ʹArabları فَجَارِ [fecâri] dedikleri gibi اَلْفَجْرَةُ [el-fecret] maʹnâsına. Ve bu حَمَادِ [ḩamâdi] dedikleri kavlin nakîzidir ḩâ-i mühmele ile ki duʹâ makâmında istiʹmâl olunur, حَمْدٌ [ḩamd] maʹnâsına.