آ [â] (hemzenin fethi ve elifin kasrıyla) Hurûf-ı hecâdandır, eger onu ism kılarsan medd edersin. Ve bu mü΄ennestir, ism kılı. Pes kaçan آيَةٌ [âyet] kelimesi tasgîr olunsa أُيَيَّةٌ [uyeyyet] denilir, zikr olunan tasgîri elif hatta sagîre ve hafîfe olduğu hînde ederler. Ve bunun eşbâhı olan hurûfun dahi hâli budur. Ve elif hurûf-ı medden ve hurûf-ı lînden ve hurûf-ı ziyâdedendir. Ve hurûf-ı ziyâde ondur ki mecmûʹunu اَلْيَوْمَ تَنْسَاهُ harfleri cemʹ eyler. Ve gâh olur elif efʹâlde zamîr-i isneyn olur فَعَلَا ve يَفْعَلَانِ gibi ve esmâda ʹalâmet-i isneyn olup delîl-i refʹ olur. Ve kaçan elif müteharrik olsa hemze olur ve hemze olduktan sonra gâh olur kelâmda istifhâm için ziyâde kılınır. Ve kaçan iki hemze cemʹ olsa mâ-beynin elif ile fasl edersin, meselâ: “آأَنْتِ أَمْ أُمُّ سَالِمِ” dersin. Ve gâh bununla nidâ olunup أَزَيْدُ أَقْبِلْ dersin, bu kadar vardır ki bununla nidâ karîbde olur, baʹîdde olmaz, zîrâ bu karîbe münhasırdır. Ve hemze dahi iki nevʹdir: Biri hemze-i vasl ve biri hemze-i katʹdır. Pes her hemze ki hâlet-i vaslda sâbit ola ona hemze-i katʹ derler ve her hemze ki sâbit olmaya hemze-i vasl derler. Ve hemze-i vasl her ne mahalde vâkiʹ olursa zâ΄id olur. Ve hemze-i katʹ gâh olur asliyye olur أَخَذَ kelimesinin ve أَمَرَ kelimesinin hemzeleri gibi.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı