Kamus-ı Muhit - الأيم maddesi

اَلْأَيَمُّ [el-eyemm] (fethateynle) ve

اَلْأَوَمُّ [el-evemm] (vâv ile) Efʹal-i tafdîllerdir, imâmet husûsunda ahsen ve efdal demektir; mîm yâ΄ ve vâv’a mübeddeledir; yukâlu: هَذَا أَيَمُّ مِنْهُ وَأَوَمُّ أَيْ أَحْسَنُ إِمَامَةً

اَلْأَيِّمُ [el-eyyim] (كَيِّسٌ [keyyis] vezninde) Zevci olmayan hatuna denir, gerek bikr ve gerek seyyib olsun; yukâlu: إِمْرَأَةٌ أَيِّمٌ أَيْ لَا زَوْجَ لَهَا بِكْرًا أَوْ ثَيِّبًا Şârih der ki أَيِّمَةٌ [eyyimet] dahi menkûldur, hâ’yla. İntehâ. Bunun cemʹi أَيَايِمُ [eyâyim] gelir ve أَيَامَى [eyâmâ] gelir, يَتَامَى [yetâmâ] vezninde. Ve أَيِّمٌ [eyyim] zevcesi olmayan ere dahi denir, yukâlu: رَجُلٌ أَيِّمٌ أَيْ لَا امْرَأَةَ لَهُMiṡbâḩ’ın beyânına göre رَجُلٌ [recul] dahi gerek mukaddemden tezevvüc eylesin ve gerek eylemesin.Ve أَيَامَى [eyâmâ] kelimesinin aslı أَيَايِمُ idi. Ve

أَيِّمٌ [eyyim] Hurre olan hatuna denir ki أَمَةٌ [emet]mukâbilidir; yukâlu: إِمْرَأَةٌ أَيِّمٌ أَيْ حُرَّةٌ Ve bir adamın kızı ve hemşîresi ve hâlesi gibi karîb hısımına denir. Ve Ḩimâ Ḋariyye nâm mahalde bir dağın adıdır. Ve ak ve levni latîf yılana denir, ʹalâ-kavlin mutlakan yılana denir,حَيَّةٌ [ḩayyet] maʹnâsına.

اَلْأَيْمُ [el-eym] (hemzenin fethiyle) ve

اَلْأُيُومُ [el-uyûm] (قُعُودٌ [ḵuʹûd] vezninde) ve

اَلْأَيْمَةُ [el-eymet] (hemzenin fethiyle) ve

اَلْإِيمَةُ [el-îmet] (hemzenin kesriyle) Hatun ersiz kalmak maʹnâsınadır; yukâlu: آمَتِ الْمَرْأَةُ أَيْمًا وَأُيُومًا وَأَيْمَةً وَإِيمَةً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا أَقَامَتْ لَا تَتَزَوَّجُ بِكْرًا أَوْ ثَيِّبًا Ve ʹArablar bed-duʹâ maʹrizinde مَا لَهُ آمَ وَعَامَ derler; ikisi de mâzî sîgasıyladır ve مَا kelimesi mevsûledir, هَلَكَتِ امْرَأَتُهُ وَمَاشِيَتُهُ حَتَّى يَئِيمَ وَيَعِيمَ maʹnâsına ki “Hem zevcesi ve hem sağılır mevâşîsi helâk olup ʹavretsiz ve sütsüz olarak perîşân-hâl kalsın!” demektir.

Vankulu Lugatı - الأيم maddesi

اَلْأُيُمُ [el-uyum] (zammeteynle) Cemʹi, tütünler maʹnâsına. Ve

إِيَامٌ [iyâm] Tütün kılmağa dahi derler; yukâlu: أَمَّ الرَّجُلُ إِيَامًا إِذَا دَخَنَ عَلَى النَّحْلِ لِتَخْرُجَ مِنْ الْخَلِيَّةِ فَيَأْخُذَ مَا فِيهَا مِنَ الْعَسَلِ Ve خَلِيَّةٌ [ḣaliyyet] ḣâ΄-i muʹcemenin fethi ve yâ’nın teşdîdiyle kovan, بَيْتُ النَّحْلِ [beytu’n-naḩl] maʹnâsına.

اَلْأَيْمُ [el-eym] (hemzenin fethi ve yâ’nın sükûnuyla) Bi-maʹnâhâ.