Kamus-ı Muhit - الخبر maddesi

اَلْخَبَرُ [el-ḣaber] (fethateynle) نَبَأٌ [nebe΄] ve حَدِيثٌ [ḩadîšamp;] maʹnâsınadır ki nakl ve tahdîs olunan kelâmdan ʹibârettir, Fârisîde peyâm ve peygâm ve Türkîde salık taʹbîr olunur. Cemʹi أَخْبَارٌ [aḣbâr] ve cemʹü’l-cemʹi أَخَابِيرُ [eḣâbîr]dir.

اَلْخَابِرُ [el-ḣâbir] ve

اَلْخَبِيرُ [el-ḣabîr] ve

اَلْخَبِرُ [el-ḣabir] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) ve

اَلْخُبْرُ [el-ḣubr] (جُحْرٌ [cuḩr] vezninde) Sıfatlardır, haber bilen kimseye denir; yukâlu: هُوَ خَابِرٌ وَخَبِيرٌ وَخَبِرٌ وَخُبْرٌ أَيْ عَالِمٌ بِالْخَبَرِ

اَلْخَبْرُ [el-ḣabr] (ḣâ’nın fethi ve bâ’nın sükûnuyla) Büyük azık çantasına denir, tûşe-dân-ı büzürg maʹnâsına; ḣâ’nın kesriyle de câ΄izdir. Cemʹi خُبُورٌ [ḣubûr] gelir. Bu maʹnâdandır ki ʹArablar “Filân bildiği haberi aslâ ketm eylemeyip mecmûʹunu filâna nakl ve ihbâr eyledi” diyecek yerde أَخْبَرَهُ خُبُورَهُ derler, أَنْبَأَهُ مَا عِنْدَهُ maʹnâsına. Ve

خَبْرٌ [ḣabr] Sütü pek çok nâkaya denir; ḣâ’nın kesriyle de lügattır. Bunun da cemʹi خُبُورٌ [ḣubûr] gelir. Ve

خَبْرٌ [Ḣabr] Şîrâz’da bir karye adıdır; sâhibü’l-Musned Faḋl b. Ḩammâd el-Ḣabrî oradandır. Ve Yemen’de bir karye adıdır. Ve

خَبْرٌ [ḣabr] Ekine denir, زَرْعٌ [zerʹ] maʹnâsına. Ve dağlarda su irkilecek yere denir. Ve سِدْرٌ [sidr] ağacına denir ki ʹArabistân kirazı taʹbîr olunur.

اَلْخِبْرُ [el-ḣibr] ve

اَلْخِبْرَةُ [el-ḣibret] (ḩâ’ların kesri ve zammıyla) ve

اَلْمَخْبَرَةُ [el-maḣberet] (mîm’in ve bâ’nın fethiyle) ve

اَلْمَخْبُرَةُ [el-maḣburet] (mîm’in fethi ve râ’nın zammıyla) Bir nesneyi künh ve hakîkati üzere bilmek maʹnâsınadır; yukâlu: خَبِرَ الرَّجُلُ بِالشَّيْءِ وَخَبِرَهُ وَخَبَرَهُ خِبْرًا وَخِبْرَةً وَمَخْبَرَةً وَمَخْبُرَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَالْأَوَّلِ إِذَا عَلِمَهُ يَعْنِي بِكُنْهِهِ وَحَقِيقَتِهِ Ve bunlar ism olarak istiʹmâl olunur ve minhu tekûlu: لِي بِهِ خِبْرٌ وَخِبْرَةٌ وَمَخْبَرَةٌ وَمَخْبُرَةٌ أَيْ عِلْمٌ Ve tekûlu: لَأَخْبَرُنَّ خُبْرَكَ بِضَمِّ الْخَاءِ أَيْ لَأَعْلَمَنَّ عِلْمَكَ Ve

خُبْرٌ [ḣubr] (ḣâ’nın zammıyla) ve

خِبْرَةٌ [ḣibret] (ḣâ’nın kesriyle) Bir şey΄i gereği gibi bilmek için yoklayıp sınamak maʹnâsınadır; yukâlu: خَبَرَهُ خُبْرًا وَخِبْرَةً مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا بَلاَهُ Ve minhu kavlu Ebi’d-Derdâ΄ radıyallâhu ʹanhu: “وَجَدْتُ النَّاسَ اُخْبُرْ تَقْلَهْ” أَيْ وَجَدْتُهُمْ مَقُولاً فِيهِمْ هَذَا أَيْ مَا مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ وَهُوَ مَسْخُوطُ الْفِعْلِ عِنْدَ الْخِبْرَةِ Gerçi mü΄ellif kelâm-ı mezbûrun kâ΄ilin sükût edip lâkin kütüb-i ehâdîste Ebu’d-Derdâ΄ hazretlerine maʹzüvv olmakla işâret olundu. Bunda أُخْبُرْ kelimesi emr-i hâzırdır, sûret-i emrde haberdir ve تَقْلَهُ kelimesi قَلْيٌ [ḵaly] lafzından müstakbeldir, meczûmdur. قَلْيٌ [ḵaly] bugz maʹnâsınadır ve hâ΄ sektiyyedir, إِذَا خَبَرْتَهُمْ قَلَيْتَهُمْ sebkindedir. Nâsın pek bevâtın-ı ahvâline imʹân eyleme ki zîrâ hakâyık-ı efʹâl ve dekâyık-ı atvârlarına muttaliʹ olduğunda ekserî zâhirlerine küllî muhâlefet olmakla elbette onlara bugz ve ʹadâvete mecbûr olacağın derkârdır, husûsan fî zemâninâ selâm verecek adam bulamazsın. Kendi nefsimiz dahi o makûledendir, ʹasamenallâhu taʹâlâ ve tahherenâ min ednâsi’s-sumʹati ve’n-nifâki ve’r-riyâ΄i. Ve

خُبْرٌ [ḣubr] ve

خِبْرَةٌ [ḣibret] Taʹâmı yağlı yapmak maʹnâsınadır; yukâlu: خَبَرَ الطَّعَامَ خُبْرًا وَخِبْرَةً إِذَا دَسَّمَهُ

Vankulu Lugatı - الخبر maddesi

اَلْخَبَرُ [el-ḣaber] (fethateynle) Vâkiʹ oldu diye yâhûd olmadı diye bildirilen nesne.

اَلْخَبِرُ [el-ḣabir] (ḣâ’nın fethi ve bâ’nın kesriyle) Şol yerdir ki سِدْرٌ [sidr] bitire.

اَلْخَبْرُ [el-ḣabr] (ḣâ’nın fethi ve bâ’nın sükûnuyla) Şol azık koyacak nesne ki ʹazîm ola, tûşe-dân-ı büzürg maʹnâsına.

اَلْخُبْرُ [el-ḣubr] (ḣâ’nın zammı ve bâ’nın sükûnuyla) Bilmek maʹnâsına; yukâlu: خَبِرَ يَخْبَرُ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَيُقَالُ مِنْ أَيْنَ خَبِرْتَ هَذَا الْأَمْرَ Ve

خُبْرٌ [ḣubr] Tecribe ve imtihân maʹnâsına da gelir; tekûlu: خَبَرْتُهُ أَخْبُرُهُ خُبْرًا وَخِبْرَةً بِالْكَسْرِ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا بَلَوْتَهُ

اَلْخِبْرُ [el-ḣibr] (ḣâ’nın kesri ve yâ’nın sükûnuyla) Kezâlik müşâreket üzere, zirâʹat etmek.