Kamus-ı Muhit - قزح maddesi

اَلْقَزَّاحُ [el-ḵazzâḩ] (عَطَّارٌ [ʹaṯṯâr] vezninde) Zikr olunan havâyicin satıcısına denir. Ve

قِزْحٌ [ḵizḩ] (ḵâf’ın kesriyle) Yılanın tersine denir, خُرْءُ الْحَيَّةِ [ḣur΄u’l-ḩayyet] maʹnâsına.

Şârih der ki قُزَحُ [ḵuzaḩ] bir şeytânın ismi olmakla قَوْسُ قُزَحَ [ḵavsu ḵuzaḩ] taʹbîrinden nehy-i nebevî vâkiʹ olmuştur: Ruviye ʹan İbn ʹAbbâs: “لاَ تَقُولُوا قَوْسَ قُزَحَ فَإِنَّ قُزَحَ اسْمُ شَيْطَانٍ وَلَكِنْ قُولُوا قَوْسَ اللهِ” İntehâ. Ve

قُزَحُ [Ḵuzaḩ] (زُفَرُ [zufer] vezninde) Müzdelife’de bir dağın ismidir. Miṡbâḩ’ın beyânına göre takdîren قَازِحٌ [ḵâziḩ]ten ki ʹâlî maʹnâsınadır, maʹdûl olmakla ʹadl ve ʹalemiyyetle gayr-i munsarıftır. Ve قوْسُ قُزَحٍ [ḵavsu ḵuzaḩ] munsarıftır, zîrâ قُزْحَةٌ [ḵuzḩat]ın cemʹidir. Ve ʹinde’l-baʹz ism-i ferişte yâhûd ism-i şeytân olmakla gayr-i munsarıftır.

اَلْقَزْحُ [el-ḵazḩ] (مَدْحٌ [medḩ] vezninde) Tencereye taʹâm havâyici komak maʹnâsınadır; yukâlu: قَزَحَ الْقِدْرَ قَزْحًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا جَعَلَ الْقِزْحَ فِيهَا Ve

قَزْحٌ [ḵazḩ] ve

قُزُوحٌ [ḵuzûḩ] (قُعُودٌ [ḵuʹûd] vezninde) Köpek kısmı bevlini birden defʹ edip işemek maʹnâsınadır ki simek taʹbîr olunur; yukâlu: قَزَحَ الْكَلْبُ بِبَوْلِهِ وَقَزِحَ قَزَحًا وَقُزُوحًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ وَالرَّابِعِ إِذَا أَرْسَلَهُ دَفْعًا Ve

قَزَحٌ [ḵazḩ] ve

قَزَحَانُ [ḵazeḩân] fetehâtla) Çömlek kendinden çıkan taʹâm makûlesini damlatmak maʹnâsınadır ki kapağı açıldığı gibi taşırmaktan ʹibârettir yâhûd isnâd-ı mecâzîdir, henüz çıkarır iken damlatmak hasebiyle; yukâlu: قَزَحَتِ الْقِدْرُ قَزْحًا وَقَزَحَانًا إِذَا أَقْطَرَتْ مَا خَرَجَ مِنْهَا Gerçi nüshalarda اَلْقِدْرُ kelimesi merfûʹan ve أَقْطَرَتْ sâkinen mazbûttur, lâkin قَزَحْتُ mütekellim ve أَقْطَرْتَ muhâtab sîgası olsa tekellüften sâlim olur, belki bu savâb olmak gâlibdir. Ve

قَزَحٌ [ḵazaḩ] Köpek kısmının bevline denir, tesmiye bi’l-masdardır. Ve mürtefiʹ olmak maʹnâsınadır; yukâlu: قَزَحَ الشَّيْءُ قَزَحًا إِذَا ارْتَفَعَ وَمِنْهُ سِعْرٌ قَازِحٌ