Kamus-ı Muhit - قلة maddesi

اَلْقُلُّ [el-ḵull] (ḵâf’ın zammı ve lâm’ın teşdîdiyle) ve

اَلْقِلَّةُ [el-ḵillet] (ḵâf’ın kesriyle) Azlığa ve az olmağa denir, كَثْرَةٌ [kešamp;ret] ve كُثْرٌ [kušamp;r] mukâbilidir; yukâlu: فِي مَالِهِ قُلٌّ وَقِلَّةٌ ضِدُّ كُثْرٍ وَكَثْرَةٍ Ve masdar olurlar, az olmak maʹnâsına; yukâlu: قَلَّ الشَّيْءُ قُلًّا وَقِلَّةً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي نَقِيضُ كَثُرَ Ve

قُلٌّ [ḵull] Az nesneye ıtlâk olunur; yukâlu: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى الْقُلِّ وَالْكُثْرِ أَيِ الْقَلِيلِ وَالْكَثِيرِ Ve قُلُّ الشَّيْءِ [ḵullu’ş-şey΄] o nesnenin ekalline ıtlâk olunur; yukâlu: قُلُّ الرِّجَالِ أَيْ أَقَلُّهُمْ وَيُقَالُ أَخَذَ قُلَّهُ وَتَرَكَ كُثْرَهُ أَيْ أَقَلَّهُ Ve mechûl ve bî-vücûd maʹnâsına müstaʹmeldir; ve minhu yukâlu: هُوَ قُلُّ بْنُ قُلٍّ إِذَا كَانَ لَا يُعْرَفُ هُوَ وَلَا أَبُوهُ Niteki ضُلُّ بْنُ ضُلٍّ dahi bu mevkiʹde istiʹmâl olunur. Ve قُلٌّ [ḵull] nefy-i mahz mevkiʹinde istiʹmâl olunur; أَقَّلُ [eḵall] kelimesi gibi, niteki أَكْثَرُ [ekšamp;er] كُلٌّ [kull] makâmında müstaʹmel olur; ve minhu yukâlu: قُلُّ رَجُلٍ وَأَقَّلُّ رَجُلٍ يَقُولُ ذَلِكَ اِلَّا زَيْدٌ مَعْنَاهُمَا مَا رَجُلٌ يَقُولُهُ إِلَّا هُوَ Kâle’ş-şârih ve minhu yukâlu: قَلَّمَا يَفْعَلُ كَذَا وَلِهَذا يَصِحُّ أَنْ يَسْتَثْنِيَ مِنْهُ عَلَى حَدِّ مَا يُسْتَثْنَى مِنَ النَّفْيِ فَيُقَالُ إِلَّا قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا Ve

قُلٌّ [ḵull] Bir kimsesi olmayan ferd ve yektâ adama ıtlâk olunur; yukâlu: رَجُلٌ قُلٌّ أَيْ فَرْدٌ لَا أَحَدَ لَهُ Ve

قُلٌّ [ḵull] Bir nesneyi götürmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَّ الشَّيْءَ إِذَا حَمَلَهُ وَرَفَعَهُ Ve

قِلَّةٌ [ḵillet] Titremeğe denir; yukâlu: أَخَذَتْهُ الْقِلَّةُ أَيِ الرِّعْدَةُ Götürmek maʹnâsında gûyâ ki o nesneyi istiklâl eylemekle tahammüle muktedir olmak ve titremek maʹnâsında gûyâ ki kuvveti kalîl olmak tasavvuruna mahmûldür, pes iki maʹnâ dahi mecâzîdir.

Vankulu Lugatı - قلة maddesi

اَلْقُلَلُ [el-ḵulel] (ḵâf’ın zammı ve lâm’ın fethiyle) Cemʹi. Ve

قُلَّةٌ [ḵullet] ʹArab tâ΄ifesi için cerre-i kebîr misâlinde bir zarfın ismidir. Ve gâh olur, قُلَلٌ [ḵulel] zikr olunan zarflar maʹnâsına cemʹ dahi gelir.

اَلْقِلَّةُ [el-ḵillet] (ḵâf’ın kesri ve lâm’ın teşdîdiyle) Az olmak; yukâlu: قَلَّ الشَّيْءُ يَقِلُّ قِلَّةً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي Ve

قِلَّةٌ [ḵillet] Eksiklik manâsına da gelir.