Kamus-ı Muhit - الخمر maddesi

اَلْخِمْرُ [el-ḣimr] (ḣâ’nın kesriyle) Müzdahim olan ʹaskere ve cemâʹat-i vefîreye ıtlâk olunur. Ve derûnda muzmer olan hıkd ve kîneye ıtlâk olunur.

اَلْخِمِرُّ [el-ḣimirr] (طِمِرٌّ [ṯimirr] vezninde) خِمَارٌ [ḣimâr] gibi bu dahi nisvânın baş örtülerine denir, Fârisîde bâşâme derler.

اَلْخَمِرُ [el-ḣamir] (كَتِفٌ [ketif] vezninde) Şol arza denir ki gizlenecek ve kuytulanacak yerleri çok ola, ağaçlı ve kayalı yerler gibi.

اَلْخَمَرُ [el-ḣamer] (fethateynle) Bir adamı setr ve pinhân eden şey΄e denir, gerek şecer ve gerek sâ΄ir nesne olsun, tekûlu: تَوَارَى الصَّيْدُ عَنِّى فِي خَمَرِ الْوَادِي أَيْ سُتْرَتِهُ Ve

خَمَرٌ [Ḣamer] Ḵuds türâbında bir dağın adıdır. Ve

خَمَرٌ [ḣamer] Masdar olur, gizlenmek ve duldalanmak maʹnâsına; yukâlu: خَمِرَ فُلاَنٌ عَنِّي خَمَرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا تَوَارَى Ve

خَمَرٌ [ḣamer] Müzdahim olan cemâʹat-i insânîye ıtlâk olunur; bunda ḣâ’nın zammıyla da câ΄izdir. Ve

خَمَرٌ [ḣamer] Bir nesne olduğu hâlden mütegayyir olmak maʹnâsınadır; yukâlu: خَمِرَ الشَّيْءُ خَمَرًا مِنَ الْبَابِ الْمَزْبُورِ إِذَا تَغَيَّرَ عَمَّا كَانَ عَلَيْهِ Ve dağarcığın ve azık çantasının sahtiyânının iki tarafını birbirine dikdikten sonra üzerine bir dikiş dahi çekmek maʹnâsınadır; yukâlu: خَمِرَ الْمَزَادَةَ إِذَا خَرَزَ نَاحِيَتَيْهَا وَعَلَّى بِخَرْزٍ آخَرَ Ve

خَمَرٌ [ḣamer] Sır ve hufye ve gaflet maʹnâsına müstaʹmeldir, ke-mâ se-yuzkeru.

اَلْخَمْرُ [el-ḣamr] (ḣâ’nın fethi ve mîm’in sükûnuyla) Adamı sarhoş eden üzüm şırasıne denir ki Fârisîde bâde ve Türkîde süci taʹbîr olunur. ʹAlâ-kavlin ʹâmmdır, yaʹnî mutlakan müskir olup sarhoş eden şıraya denir, gerek üzüm ve gerek hurmâ ve sâ΄irlerinin olsun; خَمْرَةٌ [ḣamret] dahi denir tâ-i vahdetle ki خَمْرٌ [ḣamr]dan ahasstır, تَمْرٌ [temr] ve تَمْرَةٌ [temret] gibi. Ve خَمْرٌ [ḣamr] kelimesi mü΄ennestir, baʹzen müzekker olur; yukâlu: خَمْرٌ صِرْفٌ وَخَمْرٌ صَافِيَةٌ

Vankulu Lugatı - الخمر maddesi

اَلْخَمِرُ [el-ḣamir] (ḣâ’nın fethi ve mîm’in kesriyle) خُمَارٌ [ḣumâr]dan ayılan kimse. Baʹzılar eyitti: خَمِرٌ [ḣamir] o kimsedir ki maraz onu serâsime etmiş ola. Ve

خَمِرٌ [ḣamir] Şol yere derler ki onun perdesi ve kuytulanacak yeri çok ola, perdeli yâhûd kayalı dağlar gibi meselâ.

اَلْخَمَرُ [el-ḣamer] (fethateynle) Şol nesnedir ki seni setr eyleye; yukâlu: تَوَارَى الصَّيْدُ فِي خَمَرَ الْوَادِي İbnu’s-Sikkît eyitti: خَمَرُ الْوَادِي [ḣameru’l-vâdî] şol nesnedir ki perde ola gerek sel biçiği olsun gerek kum yığını olsun gerek eşcâr olsun. İbnu’s-Sikkît eyitti: دَخَلَ فُلَانٌ فِي خِمَارِ النَّاسِ dedikleri bundan me΄hûzdur, nitekim mürûr etti. Ve kaçan bir kimse yoldaşını hîle ile aldasa “هُوَ يَدِبُّ لَهُ الضَّرَّاءَ وَيَمْشِي لَهُ الْخَمَرَ” derler yaʹnî “Mazarratı âheste edip setrin sürʹatle eder.” Ve

خِمْرٌ [ḣimr] Müzâhame maʹnâsına dahi derler, خُمَارٌ [ḣumâr] gibi, nitekim mürûr etti. Ve gizlenmeğe de derler; tekûlu: قَدْ خَمِرَ عَنِّي فُلَانٌ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا تَوَارَى عَنْكَ

اَلْخَمْرَةُ [el-ḣamret] (ḣâ’nın fethi ve mîm’in sükûnuyla) Ve

اَلْخَمْرُ [el-ḣamr] (kezâlik) ve

اَلْخُمُورُ [el-ḣumûr] (zammeteynle) تَمْرَةٌ [temret] ve تَمْرٌ [temr] ve تُمُورٌ [tumûr] gibidir yaʹnî evveli vâhid için ve ikincisi ism-i cins için ve üçüncüsü cemʹ için olmakta; yukâlu: خَمْرَةٌ صِرْفٌ İbnu’l-Aʹrâbî eyitti: hamra خَمْرٌ [ḣamr] dediler, zîrâ خَمْرٌ [ḣamr]ı terk olunmakla râyihası mütehammir olmuştur, yaʹnî mütegayyir olmuştur ki تَخْمِيرٌ [taḣmîr] tagyîre derler. Baʹzılar eyitti: hamra خَمْرٌ [ḣamr] dedikleri ʹakla ihtilât ve ihtilâl verdiği içindir. Ve خَمْرٌ [ḣamr]la gâh olur şerr maʹnâsını dilerler; yukâlu: مَا عِنْدَهُ خَلٌّ وَلَا خَمْرٌ أَيْ خَيْرٌ وَلَا شَرٌّ Ve

خَمْرَةٌ [ḣamret] Râyihaya dahi derler; yukâlu: وَجَدْتُ خَمْرَةَ الطِّيبِ أَيْ رِيحَهُ Ve

خَمْرٌ [ḣamr] Hamura mâya katmağa dahi derler; yukâlu: خَمَرْتُ الْعَجِينَ أَخْمُرُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَأَخْمِرُهُ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي أَيْ جَعَلْتُ فِيهِ الْخَمِيرَ Ve

خَمْرٌ [ḣamr] Gizli olmağa dahi derler; yukâlu: خَمَرَ عَنِّي الْخَبَرُ أَيْ خَفِيَ Ve utanmağa dahi derler; istihyâ maʹnâsına. Ebû ʹAmr rivâyeti üzere; yukâlu: خَمَرْتُ الرَّجُلَ أَخْمُرُهُ إِذَا اسْتَحْيَيْتَ مِنْهُ Ve gizlemeğe dahi derler; yukâlu: خَمَرَ فُلَانٌ شَهَادَتَهُ أَيْ كَتَمَهَا