Kamus-ı Muhit - القرحان maddesi

اَلْقَرْحَانُ [el-ḵarḩân] (سَلْمَانُ [selmân] vezninde) Arslana denir.

اَلْقُرْحَانُ [el-ḵurḩân] (عُثْمَانُ [ʹušamp;mân] vezninde) Bir nevʹ mantar ismidir ki küçük ve beyâz olanıdır, ak mantar ve yelli mantar taʹbîr olunur. Müfredi أَقْرَحُ [aḵraḩ] yâhûd قُرْحَانَةٌ [ḵurḩânet]tir. Ve

قُرْحَانٌ [ḵurḩân] Şol deveye denir ki aslâ uyuz olmamış ola. Ve şol çocuğa denir ki aslâ çiçek ve kızamık çıkarmamış ola; yukâlu: بَعِيرٌ قُرْحَانٌ إِذَا كَانَ لَمْ يَجْرَبْ قَطُّ ve yukâlu: صَبِيٌّ قُرْحَانٌ إِذَا لَمْ يُجَدَّرْ اَلْوَاحِدُ وَالْجَمْعُ سَوَاءٌ وَأَمَّا فِي حَدِيثِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ “قُرْحَانُونَ” فَهِيَ لُغَيَّةٌ Mü΄ellif bununla işbu hadîse işâret eylemiştir: “لَمَّا أَرَادَ عُمَرُ أَنْ يَدْخُلَ الشَّامَ وَهِيَ تَسْتَعِرُ طَاعُونًا فَقِيلَ لَهُ إِنَّ مَنْ مَعَكَ مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ قُرْحَانُ وَفِي رِوَايَةٍ قُرْحَانُونَ فَهِيَ لُغَيَّةٌ Yaʹnî vech-i mezkûr üzere müfred ve cemʹi berâber olmakla cemʹ sûreti lügat-ı zaʹîfe-i metrûkedir. Ve burada قُرْحَانٌ [ḵurḩân]dan murâd aslâ vebâ΄ çıkarmayan adamlar demektir, cereb ʹilleti görmeyen deveye teşbîh olunmuştur. Ve burada قُرْحَانٌ [ḵurḩân] kelimesi hâlis maʹnâsına olan قَرَاحٌ [ḵarâḩ] ve قَرِيحٌ [ḵarîḩ]ten me΄hûzdur. Ve

قُرْحَانٌ [ḵurḩân] Bir nesneden hâric ve berî΄ü’z-zimmet olana ıtlâk olunur ki bu dahi hulûs maʹnâsındandır; tekûlu: أَنْتَ قُرْحَانٌ مِنْ هَذَا اْلأَمْرِ أَيْ خَارِجٌ Ve hergiz cenk ve cidâle hâzır olmamış adama ıtlâk olunur; yukâlu: رَجُلٌ قُرْحَانٌ إِذَا كَانَ لَمْ يَشْهَدِ الْحَرْبَ قَطُّ Ve yara isâbet eylemiş kimseye ıtlâk olunmakla maʹnâ-yı evvel ile zıdd olur; yukâlu: رَجُلٌ قُرْحَانٌ إِذَا مَسَّتْهُ الْقُرُوحُ Bu maʹnâda قُرْحَةٌ [ḵurḩat]ten me΄hûzdur ve bu maʹnâda müzekker ve mü΄ennes olur.

Vankulu Lugatı - القرحان maddesi

اَلْقُرْحَانُ [el-ḵurḩân] (ḵâf’ın zammıyla ve râ’nın sükûnuyla) Mantardan bir nevʹdir.