Kamus-ı Muhit - خم maddesi

غَدِيرُ خُمٍّ [Ġadîru Ḣumm] Beyne’l-Ḩaremeyn Cuḩfe’ye üç mîl mesâfede bir mevziʹdir yâhûd خُمٌّ [Ḣumm] mevziʹ-i merkûmda bir meşe ismidir, onda bir göl vardır ki suyu semmiyyetlidir, orada tevellüd eden veled bülûga kadar yaşayıp kalmaz, meger ki mukaddemce oradan mahall-i dîgere intikâl edeler. Ve

خُمٌّ [ḣumm] Yerde kazılmış şol büyücek çukura denir ki dibine kül koyup yeni doğan kuzuları ve oğlakları oraya vazʹ ve hıfz ederler, ağıl gibi olup mahfûz olurlar; cemʹi خِمَمَةٌ [ḣimemet] gelir, قِرَدَةٌ [ḵiredet] gibi. Ve kavsara sepetinden yaptıkları folluğa denir ki sepetin içine saman doldurup onda tavuk bastırırlar.

اَلْخَمُّ [el-ḣamm] (ḣâ’nın fethi ve mîm’in teşdîdiyle) Süpürmek maʹnâsınadır; yukâlu: خَمَّ الْبَيْتَ وَالْبِئْرَ خَمًّا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا كَنَسَهُمَاVe خَمُّ الثِّيَابِ [ḣammu’šamp;-šamp;iyâb] senâ ve sitâyiş eylemekte müstaʹmeldir; yukâlu: هُوَ يَخُمُّ ثِيَابَ فُلَانٍ أَيْ يُثْنِي عَلَيْهِ Yaʹnî “Üstüne toz kondurmayıp dâ΄imâ medh ve senâsını eder.” Ve

خَمٌّ [ḣamm] Süt sağmak maʹnâsınadır; yukâlu: خَمَّ النَّاقَةَ إِذَا حَلَبَهَا Ve

خَمٌّ [ḣamm] ve

خُمُومٌ [ḣumûm] (قُعُودٌ [ḵuʹûd] vezninde) Et bozulup kokmak maʹnâsınadır ve bu matbûh ve meşvî olan ette kesîrü’l-istiʹmâldir; yukâlu: خَمَّ اللَّحْمُ خَمًّا وَخُمُومًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي وَالْأَوَّلِ إِذَا أَنْتَنَVe

خَمٌّ [ḣamm] Vasf olur, kokmuş ete denir; yukâlu: لَحْمٌ خَمٌّ أَيْ مُنْتِنٌ Ve

خَمٌّ [ḣamm] Sütün taʹmını tulumun bed râyihası tagyîr eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: خَمَّ اللَّبَنَ إِذَا غَيَّرَهُ خُبْثُ رَائِحَةِ السِّقَاءِ Ve kafeste tavuk habs olunmak maʹnâsınadır; yukâlu: خُمَّ الدَّجَاجُ عَلَى الْمَجْهُولِ إِذَا حُبِسَ Ve kesmek maʹnâsınadır; yukâlu: خَمَّهُ إِذَا قَطَعَهُ Ve bir adamı güzel senâ eylemek maʹnâsına müstaʹmeldir, niteki خَمُّ الثِّيَابِ [ḣammu’šamp;-šamp;iyâb] dahi müstaʹmeldir; yukâlu: خَمَّ فُلَانًا إِذَا أَثْنَى عَلَيْهِ طَيِّبًا Ve pek ağlamak maʹnâsınadır; yukâlu: هُوَ يَخُمُّ أَيْ يَبْكِي شَدِيدًا