Kamus-ı Muhit - رقبة maddesi

اَلرَّقَبَةُ [er-raḵabet] (fetehâtla) Boyuna denir, عُنُقٌ [ʹunuḵ] maʹnâsına; ʹalâ-kavlin boynun ense tarafından köküne denir. Cemʹi رِقَابٌ [riḵâb] gelir râ’nın kesriyle ve رَقَبٌ [raḵab] gelir fetehâtla ve أَرْقُبٌ [erḵub] gelir, أَفْلُسٌ [eflus] vezninde ve رَقَبَاتٌ [raḵabât] gelir, حَرَكَاتٌ [ḩarekât] vezninde. Ve

رَقَبَةٌ [raḵabet] Köleye ve câriyeye ıtlâk olunur, مَرْكُوبٌ [merkûb]a رَأْسٌ [re΄s] ve ظَهْرٌ [żahr] ıtlâk olunduğu gibi; ʹâdetâ esîr ve memlûkun boynuna pâleheng takıp ve boynundan ahz olunmak mülâbesesiyle zâtından kinâye olunmuştur, tesmiyetü’l-küll bi’smi’l-baʹzi’l-mukaddem kabî-lindendir: إِذَا قِيلَ أَعْتِقْ رَقَبَةً فَكَأَنَّهُ قَالَ أَعْتِقْ عَبْدًا أَوْ أَمَةً ve

رَقَبَةُ [Raḵabet] Esâmîdendir: Raḵabe ki Caʹde-i sahâbî ʹabdidir, tâbiʹînddir. Ve Raḵabe b. Maṡḵale tebeʹ-i tâbiʹîndendir. Ve Melîḩ b. Raḵabe muhaddisîndendir.

اَلرِّقْبَةُ [er-riḵbet] (râ’nın kesriyle) İsmdir. Tahaffüz maʹnâsınadır ki havf u endîşe olunan nesneden gâfil olmayıp tabassur ile ondan sakınıp korunmak hâletine denir. Ve korkuya ıtlâk olunur. Ve

رِقْبَةٌ [riḵbet] Bir mâla âbâ΄ ve ecdâd irsiyle mâlik olmayıp kelâle cihetiyle vâris olmağa ıtlâk olunur, hafiyyü’n-neseb olmakla mîrâs kendisine teslîm olunmamak husûsundan havf u endîşe eylediğine binâ΄en; yukâlu: وَرِثَ فُلاَنٌ مَالاً عَنْ رِقْبَةٍ أَيْ وَرِثَةٍ عَنْ كَلاَلَةٍ لَمْ يَرِثْهُ عَنْ آبَائِهِ ve yukâlu: وَرِثَ مَجْدًا عَنْ رِقْبَةٍ إِذَا لَمْ تَكُنْ آبَاؤُهُ أَمْجَادًا Ve ʹArablar لَمْ يَرِثْهُ عَنْ كَلاَلَةٍ derler, “Ona hâricden mâlik ve mutasarrıf olmadı, belki kurb ve istihkâkla mutasarrıf oldu” maʹnâsına. Hülâsası kendi istihkâkıyla mâlik olmak mevkiʹinde istiʹmâl olunur.