Kamus-ı Muhit - كتاب maddesi

Râġıb’dan müstefâd olan budur ki asl كَتْبٌ [ketb] ve كِتَابٌ [kitâb] iki meşin ve sahtiyân makûlesini iki sırım ile birbirine çatmak maʹnâsına mevzûʹ olup baʹdehu ʹörfte yazı ile hurûfu birbirine zamm ve cemʹ eylemek maʹnâsına istiʹmâl olundu. Kezâlik elfâz ve kelimâtı nazm ve ilsâk eylemekte istiʹmâl olundu. Ve isbât ve takdîr ve îcâb ve farz bi’l-kitâbet makâmlarında dahi istiʹmâl olunmuştur, niteki âyât-ı Ḵur΄âniyyede vârid olmuştur. Zîrâ bir nesneye ibtidâ irâde baʹdehu kavl ve baʹdehu kitâbet taʹalluk eylemekle irâde mebde΄ ve kitâbet müntehâ olur. Baʹdehu mebde΄ olan murâdın tevkîdi kasd olundukta ondan müntehâ olan kitâbet ile taʹbîr olunur, ke-mâ fi’t-Tenzîl: ﴿كَتَبَ اللهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِي﴾ الآية Pes maʹânî-i mezbûre mâ-ye΄ûlu ileyhi iʹtibârıyla olur. Ve

كِتَابٌ [kitâb] lafzı ki masdardır, onunla gâh mektûb olan gâhca mektûbün-fîh olan yaʹnî sahîfe-i mektûbe irâde olunur.

Evvelki كُتَّابٌ [kuttâb]dan murâd كَاتِبُونَ [kâtibûn] ve sânîden murâd مَكْتَبٌ [mekteb] demektir. el-Hâsıl مَكْتَبٌ [mekteb]e كُتَّابٌ [kuttâb] ıtlâkı vârid olup lâkin zâhiren hâliyyet ve mahalliyyet ʹalâkasıyla mecâzdır. Mü΄ellifin nefyi hakîkate mahmûldür. Ve

كُتَّابٌ [kuttâb] Etfâlin taʹlîm oku taʹbîr ettikleri temrensiz ve başı topak küçük oka ıtlâk olunur, dokunduğu nişâna te΄sîr eylemeyip hemân yazı gibi çizdiği için.

Vankulu Lugatı - كتاب maddesi

اَلْكُتَبُ [el-kuteb] (kâf’ın zammı ve tâ’nın fethiyle) ve

اَلْكَتَبَةُ [el-ketebet] (fethateynle tahfîfle) ve

اَلْكُتَّابُ [el-kuttâb] (kâf’ın zammı ve tâ’nın teşdîdiyle) كَاتِبٌ [kâtib] cemʹidir. Ve

كُتَّابٌ [kuttâb] (kâf’ın zammı ve tâ’nın teşdîdiyle) Kezâlik mekteb maʹnâsına da gelir. Ve

كُتَّابٌ [kuttâb] Şol başı müdevver küçük oka derler ki oğlancıklar onunla ok atmağı öğrenirler. Ve šamp;â-i müsellese ile dahi lügatır, ammâ tâ-i müsennâtla aʹlâ ve efsahtır.