Kamus-ı Muhit - الذكر maddesi

اَلذَّكَرُ [ež-žeker] (fethateynle) Erkeğe denir ki أُنْثَى [unšamp;â] mukâbilidir, Fâriside ner denir. Cemʹi ذُكُورٌ [žukûr] ve ذُكُورَةٌ [žukûret] gelir žâl’ların zammıyla ve ذِكَارٌ [žikâr] ve ذِكَارَةٌ [žikâret] gelir žâl’ların kesriyle ve ذُكْرَانٌ [žukrân] gelir žâl’ın zammıyla ve ذِكَرَةٌ [žikeret] gelir, عِنَبَةٌ [ʹinebet] vezninde. Ve

ذَكَرٌ [žeker] Âlet-i tenâsüle ıtlâk olunur ki kıvâm-ı ذُكُورَةٌ [žukûret]tir. Cemʹi ذُكُورٌ [žukûr] gelir ve مَذَاكِيرُ [mežâkîr] gelir gayr-i kıyâs üzere. Ve

ذَكَرٌ [žeker] Demirin pek أَيْبَسُ [eybes] ve أَجْوَدُ [ecved]ine denir ki erkek demir ve çelik ve Dimaşḵî taʹbîr olunur, Fârisîde pûlâd ve muʹarrebinde فُولاَذٌ [fûlâž] derler.

اَلذَّكْرُ [ež-žekr] (شَكْسٌ [şeks] vezninde) ve

اَلذَّكُرُ [ež-žekur] (نَدُسٌ [nedus] vezninde) ve

اَلذَّكِيرُ [ež-žekîr] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) ve

اَلذِّكِّيرُ [ež-žikkîr] (سِكِّيتٌ [sikkît] vezninde) Sâhib-i ذِكْرٌ [žikr] yaʹnî sît ve nâm ve şeref ve şân yâhûd kuvvet-i hâfıza sâhibi adama denir; sîgaların tefâvütü maʹlûmdur.

اَلذُّكْرُ [ež-žukr] (žâl’ın zammı ve kesriyle) Bir nesneyi der-hâtır edip yâd eylemeğe denir ki ismdir; yukâlu: مَا زَالَ مِنِّي عَلَى ذِكْرٍ أَيْ تَذَكُّرٍ Şârih der ki baʹzılar meksûreyi lisâna ve mazmûmeyi kalbe tahsîs eylediler. Mü΄ellifin beyânına göre müşterek olur ve kavl-i evvel Ferrâ΄ kavlidir.

اَلذِّكْرُ [ež-žikr] (žâl’ın kesriyle) ve

اَلتَّذْكَارُ [et-težkâr] (tâ’nın fethiyle) Bir şeyi unutmayıp hâtırda tutmak maʹnâsınadır; yukâlu: ذَكَرَ الشَّيْءَ ذِكْرًا وَتَذْكَارًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا حَفِظَهُ

Vankulu Lugatı - الذكر maddesi

اَلذُّكُرُ [ež-žukur] (zammeteynle) Kesicilik; yukâlu: سَيْفٌ ذُو ذُكُرٍ أَيْ صَارِمٌ

اَلذُّكْرُ [ež-žukr] (žâl’ın zammıyla ve kâf’ın sükûnuyla) Kezâlik hâtırda tutup unutmamak; yukâlu: ذَكَرْتُهُ بِلِسَانِي وَبِقَلْبِي

اَلذِّكْرُ [ež-žikr] (žâl’ın kesri ve kâf’ın sükûnuyla) ve

اَلذِّكْرَى [ež-žikrâ] (žâl’ın kesri ve kâf’ın sükûnu ve elifin kasrıyla) نِسْيَانٌ [nisyân]ın nakîzidir.