Kamus-ı Muhit - الخرقاء maddesi

اَلْخَرْقَاءُ [el-ḣarḵâ΄] (صَحْرَاءُ [ṡaḩrâ΄] vezninde) Şol ovaya denir ki vüsʹatinden onda rüzgârlar perâkende ve müteferrik hübûb eder ola; yukâlu: أَرْضٌ خَرْقَاءُ أَيْ وَاسِعَةٌ تَتَخَرَّقُ فِيهَا الرِّيَاحُ Ve

خَرْقَاءُ [ḣarḵâ΄] أَخْرَقُ [aḣraḵ] lafzından mü΄ennes olur, hemec ve çolpa, bî-magz ve nâdân ʹavrete denir. Ve fi’l-meseli: “لاَ تَعْدَمُ الْخَرْقَاءُ عِلَّةً” أَيِ الْعِلَلُ كَثِيرَةٌ تُحْسِنُهَا الْخَرْقَاءُ فَضْلاً عَنِ الْكَيِّسِ Yaʹnî ʹilel ve aʹzâr pek çok olmakla rüşd ve reviyyet sâhibi ʹâkil ve dânâdan başka nâdân ve sebük-ser karı dahi bir ʹözr ve bahâne îrâdına muktedire olmağın bu resme ʹözr ve ʹillet dâʹiyesini irtikâb bir vechle lâyık ve sezâvâr değildir. Bu mesel bir mâdde zımnında serd olunan iʹtizârı nehy ve istikbâh mevkiʹinde îrâd olunur. Ve

خَرْقَاءُ [Ḣarḵâ΄] Zengî cinsinden bir hatun ismidir ki dâ΄imâ Mescid-i şerîf-i nebevîde ʹaleyhi’s-selâm firâşet hizmetine pûyân idi, radıyallâhu ʹanhâ. Ve Benu’l-Bekkâ΄ cemâʹatinden bir başka ʹavret ismidir ki Žu’r-Rumme nâm şâʹir eşʹârında onunla teşbîb ve tagazzül eder idi. Ve

خَرْقَاءُ [ḣarḵâ΄] Kulağında delik olan koyuna denir; yukâlu: شاةٌ خَرْقَاءُ أَيْ فِي أُذُنِهَا خَرْقٌ Ve şedîd yele denir; yukâlu: رِيحٌ خَرْقَاءُ أَيْ شَدِيدَةٌ Ve bastığı yeri gözetmeyen hemec ve serseri nâkaya vasf olur; yukâlu: نَاقَةٌ خَرْقَاءُ إِذَا كَانَتْ لاَ تَتَعَاهَدُ مَوَاضِعَ قَوَائِمِهَا Ve bir mevziʹ adıdır. Ve ʹİžâr b. Ḣarḵâ΄ muhaddisîndendir. Ve Mâlik b. Ebi’l-Ḣarḵâ΄, Uḵayl kabîlesindendir.

Vankulu Lugatı - الخرقاء maddesi

اَلْخَرْقَاءُ [el-ḣarḵâ΄] (ḣâ’nın fethi ve râ’nın sükûnuyla ve elifin meddiyle) Nâdân ve nâ-hemvâr olan kimse. Ve fi’l-meseli: “لَا تَعْدَمُ الْخَرْقَاءُ عِلَّةً” وَمَعْنَاهُ الْعِلَلُ كَثِيرَةً مَوْجُودَةٌ تُحْسِنُهَا الْخَرْقَاءُ فُلَانٌ عَنْ الْكَيِّسِ Yaʹnî “ʹÂlemde bahâne çok, onu nâdân olanlar sûret-i hasende gösterir, ʹâkıl olanlar kanda kaldı!” Pes bu mesel iʹtizârı istikbâh mahallinde istiʹmâl olunur. Ve

خَرْقَاءُ [Ḣarḵâ΄] Şol koyuna dahi derler ki kulağında müdevver deliği ola. Ve

خَرْقَاءُ [ḣarḵâ΄] Bir ʹavretin ismidir ki Žu’r-Rumme nâm şâʹirin sâhibesidir, o Benî ʹÂmir b. Rebîʹa kabîlesindendir. Ve

خَرْقَاءُ [ḣarḵâ΄] Yavuz yele dahi derler, rîh-i şedîde maʹnâsına.