Kamus-ı Muhit - خليفة maddesi

اَلْخَلِيفَةُ [el-Ḣalîfet] (سَفِينَةٌ [sefînet] vezninde) Mekke’de bir dağın ismidir ki Ecyâd-ı Kebîr üzere müşrif ve havâledir. Ve Ḣalîfe b. ʹAdiyy el-Enṡârî sahâbîdir yâhûd ʹayn’la عَلِيفَةٌ [ʹAlîfet]tir. Ve Ḣalîfe b. Kaʹb ve Ḣalîfe b. Ḩuṡayn ve Ebû Ḣalîfe ve Ḣalîfe b. Ḣayyâṯ el-Baṡrî ve Fiṯr b. Ḣalîfe muhaddislerdir. Ve

خَلِيفَةٌ [ḣalîfet] Pâdişâh-ı aʹzama ıtlâk olunur. Cemʹi خَلاَئِفُ [ḣalâ΄if] ve خُلَفَاءُ [ḣulefâ΄] gelir, ظُرَفَاءُ [żurefâ΄] vezninde. Mü΄ellifin Baṡâ΄ir’de hulâsa-i beyânına göre خَلِيفَةٌ [ḣalîfet] ki pâdişâh-ı aʹzama denir, bi-maʹnâ fâʹildir. Aslı خَلِيفٌ [ḣalîf] idi, mübâlagaten hâ΄ idhâl olundu; pâdişâh-ı evvele câ-nişîn olduğu için ıtlâk olundu. Ve bi-maʹnâ mefʹûl olmak dahi câ΄izdir, zîrâ onu Hak celle ve ʹalâ evvelkinin makâmına ikâme eyledi. Ve hâ΄ ismiyye olur. Ve خَلِيفَةٌ [ḣalîfet] hâssaten recül vasfıdır. Ve baʹzılar aslı yâhûd vasf-ı hâssı iʹtibârıyla خُلَفَاءُ [ḣulefâʹ] üzere cemʹlendirdiler; ve kâlu: ثَلاَثَةُ خُلَفَاءَ بِالتَّذْكِيرِ Ve baʹzılar lafzı iʹtibârıyla cemʹinde خَلاَئِفَ [ḣalâ΄if] dediler. Ve bu sûrette ʹadedin tezkîr ve te΄nîsi câ΄izdir; fe-yukâlu: ثَلاَثَةُ خَلاَئِفَ وَثَلاَثُ خَلاَئِفَ Ve izâfetle خَلِيفَةُ اللهِ ıtlâkı muhtelefün-fîhtir, cevâzı râcihtir. Ve asl mevkiʹ-i istiʹmâli pâdişâh-ı İslâm’dır, hulefâ-i râşidîn gibi ki icrâ-yı ahkâm-ı ilâhiyyede halîfe-i Resûl-i ekrem’dirler, ʹaleyhi’s-salâtu ve’s-selâm. Ve bu sıfatta olan pâdişâh-ı İslâm’a خَلِيفَةٌ [ḣalîfet] ıtlâkı müsâgdır. İntehâ.