Kamus-ı Muhit - الحلج maddesi

اَلْحُلُجُ [el-ḩuluc] (zammeteynle) Ekûl ve pür-hûr kimselere denir. Zâhiren müfredi حَلَوجٌ [ḩalûc]dur; sehâb-ı bârikaya yâhûd pamuktan dâne çekenlere teşbîh olunmuştur; yukâlu: قَوْمٌ حُلُجٌ أَيْ كَثِيرُوا اْلأَكْلِ

اَلْحَلْجُ [el-ḩalc] (ḩâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Pamuğun çiğit taʹbîr olunan dânesini çıkarmak maʹnâsınadır; yukâlu: حَلَجَ الْقُطْنَ حَلْجًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالثَّانِي إِذَا خَلَّصَ الْحَبَّ عَنْهُ Gerçi maʹnâsı zâhir olduğundan mü΄ellif tefsîrinden sükût eyledi, lâkin Miṡbâḩ’tan münfehim husûsan Zemaḣşerî Muḵaddimetü’l-Edeb’de حَلْجٌ [ḩalc] felḣamîden-i penbe ʹibâretiyle ki pamuğun çekirdeğini çıkarmak maʹnâsınadır beyân eylemekle o gûne terceme olundu. Ve pamuk atmağa نَدْفٌ [nedf] denir. Bizim حَلاَّجٌ [ḩallâc] dediğimiz نَدَّافٌ [neddâf] olacaktır. Ve baʹzen ehadühümâ âher makâmında istiʹmâl olunur. Ve bütün gece yâhûd bütün gündüz durmayıp gitmek maʹnâsına istiʹmâl olunur, gûyâ ki zamân-ı mezbûru hallâclamış olur; yukâlu: حَلَجَ الْقَوْمُ لَيْلَتَهُمْ إِذَا سَارُوهَا Ve horoz kanatlarını gerip yayarak tavuğuna basmak kasdıyla üzerine yürümek maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: حَلَجَ الدِّيكُ إِذَا نَشَرَ جَنَاحَيْهِ وَمَشَى إِلَى أُنْثَاهُ لِلسِّفَادِ Ve ekmeği pişirirken oklava ile bir tarafa çevirmek maʹnâsına istiʹmâl olunur, gûyâ ki مِحْلاَجٌ [miḩlâc] ile pamuğu çevirir; yukâlu: حَلَجَ الْخُبْزَةَ إِذَا دَوَّرَهَا بِالْمِحْلاَجِ Ve vurmak maʹnâsına istiʹmâl olunur, takyîd ve ıtlâk ʹalâkasıyla; yukâlu: حَلَجَهُ بِالْعَصَا إِذَا ضَرَبَهُ بِهَا Ve zartalamak maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: حَلَجَ الرَّجُلُ إِذَا حَبَقَ Ve azca azca yaʹnî kesik kesik yürüyüp gitmek maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: حَلَجَ الرَّجُلُ إِذَا مَشَى قَلِيلاً قَلِيلاً

Vankulu Lugatı - الحلج maddesi

اَلْحَلَجُ [el-ḩalec] (ḩâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Penbenin tohumın penbeden çıkarıp pâk etmek; yukâlu: حَلَجَ الْقُطْنَ يَحْلُجُهُ وَيَحْلِجُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَالثَّانِي Ve gitmeğe dahi derler; yukâlu: حَلَجَ الْقَوْمُ لَيْلَتَهُمْ إِذَا سَارُوهَا