Kamus-ı Muhit - عسل maddesi

اَلْعِسْلُ [el-ʹİsl] (ʹayn’ın kesriyle) Cinn tâ΄ifesinden bir kabîle ismidir. Ve

بَنُوعِسْلٍ [Benû ʹİsl] Benû ʹAmr b. Yerbûʹ’dan münşaʹib bir kabiledir; ʹArablar onların vâlideleri sâhire-i cinniyye olduğunu zuʹm ederler. Ve

عِسْلٌ [ʹisl] Hayvân kısmına gereği gibi takayyüd ve tîmâr edip iyice görüp gözeten adama denir; yukâlu: هُوَ عِسْلُ مَالٍ أَيْ إِزَاؤُهُ

اَلْعَسَلُ [el-ʹasel] (ʹayn’ın ve sîn’in fethiyle) Su akarken yüzünde peydâ olan kabarcığa denir; yukâlu: بَدَا الْعَسَلُ فِي وَجْهِ الْمَاءِ أَيِ الْحَبَابُ Ve bala denir ki Fârisîde engubîn derler, bal arısının luʹâbından ʹibârettir. Ve ʹinde’l-baʹz mâddesi bir hafîce şebnem gibi rutûbettir ki Hak subhânehu ve taʹâlâ havâda hâdis edip çiçek ve yaprak makûlesi üzere nâzil olur, ilhâm-ı rabbâniyle arı kısmı ağızlarıyla o rutûbeti iltiḵâṯ edip kovanına götürüp vazʹ ve cemʹ eder. İşte bal o rutûbet-i müctemiʹadan ʹibârettir. Ve onun mâddesi bir buhâr-ı latîftir ki hafîce arzdan suʹûd ve cevv-i havâda imtizâcla nuzc bulup hakîkat-i uhrâya tahvîl eyledikten sonra gece vakti bürûdet-i havâdan kesb-i gılzat edip عَسَلٌ [ʹasel] olarak kudret helvâsı gibi ezhâr ve evrâk üzere nâzil olur, ilhâm-ı ilâhî ile arılar onları iltikât ve nakl ederler. Ve gâh olur ki bi-ʹaynihi عَسَلٌ [ʹasel] olarak nâzil olmakla halk onu iltikât ederler. Ve ben عَسَلٌ [ʹasel]in menâfiʹ ve esmâsı bâbında bir kitâb-ı mahsûs te΄lîf eyledim. Kitâb-ı mezbûr Terḵîḵu’l-Esel fî Taṡfîḵi’l-ʹAsel ismiyle müsemmâdır. Ve عَسَلٌ [ʹasel] kelimesi müzekkerdir ve mü΄ennes olur; cemʹi أَعْسَالٌ [aʹsâl] ve عُسُلٌ [ʹusul] gelir zammeteynle ve عُسْلٌ [ʹusl] gelir ʹayn’ın zammıyla ve عُسُولٌ [ʹusûl] ve عُسْلَانٌ [ʹuslân] gelir ʹayn’ların zammıyla. Ve عَسَلٌ [ʹasel] ile tatlı hûy ve seciyye ve şemâ΄ilden kinâye olur; ve minhu yukâlu: هُوَ عَلَى أَعْسَالٍ مِنْ أَبِيهِ أَيْ عَلَى آسَانٍ Yaʹnî “Filânda pederinin ahlâk ve şemâ΄iline dâ΄ir neş΄e ve halâvet âsârı vardır, gûyâ ki onun عَسَلٌ [ʹasel]inden yaʹnî mâyesinden muhammerdir. Ve

عَسَلٌ [ʹasel] Hurmâ pekmezine denir; yukâlu: أَكَلْنَا عَسَلًا أَيْ صَقْرَ التَّمْرِ Ve عُرْفُطٌ [ʹurfuṯ] nâm şecerin zamkına ıtlâk olunur.

Vankulu Lugatı - عسل maddesi

اَلْعَسَلُ [el-ʹasel] (fethateynle) Bal; tezkîri ve te΄nîsi câ΄izdir. Ve

عَسَلٌ [ʹasel] Yelmek maʹnâsına da gelir.