Kamus-ı Muhit - الشمل maddesi

اَلشَّمْلُ [eş-şeml] (şîn’in fethi ve kesriyle) ve

اَلشِّمِلُّ [eş-şimill] (طِمِرٌّ [ṯimirr] vezninde) Hurmâ salkımına ʹalâ-kavlin yemişi azca olanına denir.

اَلشَّيْمَلُ [eş-şeymel] (صَيْقَلٌ [ṡayḵal] vezninde) ve

اَلشَّأْمَلُ [eş-şe΄mel] (hemze ile جَعْفَرٌ [caʹfer] vezninde) ve

اَلشَّمَلُ [eş-şemel] (fethateynle ve kalîlen mîm’in sükûnuyla) ve

اَلشَّمْأَلُ [eş-şem΄el] (mîm’in hemzeye takdîmiyle جَعْفَرٌ [caʹfer] vezninde ve gâhca lâm’ı müşedded olur) ve

اَلشَّوْمَلُ [eş-şevmel] (جَوْهَرٌ [cevher] vezninde) ve

اَلشَّمُولُ [eş-şemûl] (صَبُورٌ [ṡabûr] vezninde) ve

اَلشَّمِيلُ [eş-şemîl] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) cümlesi شَمَالٌ [şemâl] lafzından lügattır, rîh-i mezbûreye denir.

اَلشَّمْلُ [eş-şeml] (حَمْلٌ [ḩaml] vezninde) Bir nesneyi sol tarafa ve sol ele ve sol yana almak maʹnâsınadır; yukâlu: شَمَلَ بِهِ شَمْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا أَخَذَهُ ذَاتَ الشِّمَالِ Ve bir nesneyi serinlemek ve soğumak için شَمَالٌ [şemâl] yeline karşı komak maʹnâsınadır; yukâlu: شَمَلَ الْخَمْرَ إِذَا عَرَضَهَا لِلشَّمَالِ فَبَرَدَتْ Ve koyun kısmının memesine شِمَالٌ [şimâl] dedikleri keseyi geçirip bağlamak maʹnâsınadır; yukâlu: شَمَلَ الشَّاةَ شَمْلًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي وَالْأَوَّلِ إِذَا عَلَّقَ عَلَى ضَرْعِهَا الشِّمَالَ وَشَدَّهُ Ve koyunun memesine geçirecek kese düzmek maʹnâsınadır; yukâlu: شَمَلَ الشَّاةَ إِذَا جَعَلَ لَهَا شِمَالًا Ve

شُمُولٌ [şumûl] ʹUmûm maʹnâsınadır, ke-mâ se-yuzkeru. Ve

شَمْلٌ [şeml] ve

شُمُولٌ [şumûl] Bir nesneyi شَمْلَةٌ [şemlet] dedikleri ihrâmla örtüp bürümek maʹnâsınadır; yukâlu: شَمِلَهُ شَمْلًا وَشُمُولًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا غَطَّاهُ بِالشَّمْلَةِ Ve

شَمْلٌ [şeml] Ağaçta olan hurmâları bi’l-cümle devşirmek maʹnâsınadır; yukâlu: شَمَلَ النَّخْلَةَ شَمْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا لَقَطَ مَا عَلَيْهَا مِنَ الرُّطَبِ Ve

شَمْلٌ [şeml] Kalabalığa ve izdihâma denir; yukâlu: دَخَلَ فِي شَمْلِ الْجَمَاعَةِ أَيْ غِمَارِهَا Ve bunda fethateynle de lügattır.

Vankulu Lugatı - الشمل maddesi

اَلشَّمَلُ [eş-şemel] (fethateynle) Deve yüklü kalmak; yukâlu: شَمِلَتْ نَاقَتُنَا لِقَاحًا مِنْ فَحْلِ فُلَانٍ تَشْمَلُ شَمَلًا إِذَا لَقِحَتْ Ve

شَمَلٌ [şemel] شَمْلٌ [şeml] maʹnâsına dahi gelir, mîm’in sükûnuyla maʹnâ-yı mezbûrda lügattır. Ve Ebû ʹAmr ve Cermî zikr olunan lügate inkâr edip hemîn bu bir beytte vâkiʹ olmuştur dedi. Ve

شَمَلٌ [şemel] Yağmurdan şey΄-i kalîle dahi derler; yukâlu: أَصَابَنَا شَمَلٌ مِنْ مَطَرٍ وَأَخْطَأَنَا صَوْبُهُ وَوَابِلُهُ أَيْ أَصَابَنَا مِنْهُ شَيْءٌ قَلِيلٌ وَرَأَيْتُ شَمَلًا مِنَ النَّاسِ وَالْإِبِلِ أَيْ قَلِيلًا ve yukâlu: مَا عَلَى النَّخْلَةِ إِلَّا شَمَلَةٌ

اَلشَّمْلُ [eş-şeml] (şîn’in fethi ve mîm’in sükûnuyla) Dağılan nesne. Ve cemʹi olan nesneye dahi ıtlâk olunur; yukâlu: جَمَعَ اللهُ شَمْلَهُ أَيْ مَا تَشَتَّتَ مِنْ أَمْرِهِ وَفَرَّقَ اللهُ شَمْلَهُ أَيْ مَا اجْتَمَعَ مِنْ أَمْرِهِ Ve Cevherî bunu azdâddandır demedi, zîrâ câ΄iz ki شَمْلٌ [şeml] mutlakan emr maʹnâsına olup maʹneyân-ı mezkûrân karîneden fehm oluna. Ve

شَمْلٌ [şeml] Koyunun memesin keseye komağa dahi derler; tekûlu: شَمَلْتُ الشَّاةَ أَشْمُلُهَا شَمْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ