Kamus-ı Muhit - البغاث maddesi

اَلْبُغَاثُ [el-buġâšamp;] (bâ’nın harekât-ı selâsı ve ġayn-ı muʹceme ile) Bir nevʹ kuş ismidir ki toz renginde olur, yaʹnî boz olur. Cemʹi بِغْثَانٌ [biġšamp;ân] gelir bâ’nın kesriyle غِزْلاَنٌ [ġizlân] vezninde. Bu kuşu murdâr-hor ile beyân ederler ki Türkîde lori kuşu taʹbîr olunur. Sayyâd değildir, batî΄ü’t-tayerândır. Ve بُغَاثٌ [buġâšamp;] mutlakan kuşların şerîr olanlarına denir, شِرَارُ الطَّيْرِ maʹnâsınadır ki kuşların le΄îm ve alçak ve savt ve sayd makûlesi hayr ve menfaʹatten ʹârî, belki şerr ve zarar sâhibi olan kısmındandır; karga ve kartal ve çaylak ve delice doğan kuşları gibi ki hırsızlık şirretiyle geçinirler. Pes bu maʹnâda cemʹ olur; müfredi بُغَاثَةٌ [buġâšamp;et]tir, نَعَامٌ [naʹâm] ve نَعَامَةٌ [naʹâmet] gibi; ve fi’l-meseli: “اَلْبُغَاثُ بِأَرْضِنَا يَسْتَنْسِرُ” أَيْ مَنْ جَاوَرَنَا عَزَّ بِنَا Yaʹnî “Şikâra muktedir olmayan ednâ kuşlar bize mücâveret sebebiyle celâdet peydâ edip nesr ve kerkes dedikleri sayyâd kuş gibi savlet ve satvetle muttasıf ʹazîz olurlar.”

Vankulu Lugatı - البغاث maddesi

اَلْبِغَاثُ [el-biġâšamp;] (bâ’nın fethi ve zâmmı ve kesriyle) Üçü de lügattır, bir kuştur ki kerkesten kiçirektir, uçması batî΄dir, murdâr-hor derler cîfe yemeğin ve rengi karamtıktır, gubâr rengi gibi. Ve fi’l-meseli: “إِنَّ الْبِغَاثَ بِأَرْضِنَا تَسْتَنْسِرُ” Yaʹnî “Bizim vilâyetimize gelen murdâr-hor gibi ednâ iken kerkes gibi muʹazzez olur” ki نَسْرٌ [nesr] kerkese derler. Yûnus eyitti: o kimse ki بَغَاثٌ [beġâšamp;]ı vâhid kıldı, اَلْبِغْثَانُ [el-biġšamp;ân] bâ’nın kesri ve ġayn’ın sükûnuyla بَغَاثٌ [beġâšamp;]ın cemʹidir dedi, غَزَالٌ [ġazâl]la غِزْلَانٌ [ġizlân] gibi. Ve şol kimse ki müzekkerde ve mü΄enneste بَغَاثَةٌ [beġâšamp;et] dedi tâ΄ vâhdetle, cemʹi اَلْبَغَاثُ [el-beġâšamp;] der dedi, نَعَامَةٌ [neʹâmet] ile نَعَامٌ [neʹâm] gibi.