Kamus-ı Muhit - تخريج maddesi

اَلتَّخْرِيجُ [et-taḣrîc] (تَفْعِيلٌ [tefʹîl] vezninde) Bir nesneyi taşra çıkarmak maʹnâsınadır, baʹdehu mecâzen baʹzı efʹâl ve ahvâlde istiʹmâl olunmuştur, ez-cümle ânifen zikr olunan maʹnâda istiʹmâl olunmuştur. Kezâlik bir nesne zarfında hem ucuzluk ve bolluk ve hem kıtlık olmakta istiʹmâl olunur, gûyâ ki aralıktan hâleteynin biri tahrîc olunur; yukâlu: عَامٌ فِيهِ تَخْرِيجٌ أَيْ خِصْبٌ وَجَدْبٌ ve yukâlu: عَامٌ مُخَرَّجٌ Ve mevâşî merʹânın bir mikdârını ekl ve bir mikdârını terk ve ibkâ eylemek maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: خَرَّجَتِ الرَّاعِيَةُ الْمَرْعَى إِذَا أَكَلَتْ بَعْضًا مِنْهُ وَتَرَكَتْ بَعْضًا Ve üstâd kendi şâkirdini hirfetinde destûr verip başka çıkarmak kezâlik hoca efendi, tâlibine baʹde-tekmîli’n-nüsha izn ve icâzet verip kendi gibi hoca eylemek maʹnâsına istiʹmâl olunur. Bunlar her biri ʹilm ve sanʹatında üstâd-ı kâmil olduktan sonra olur; yukâlu: خَرَّجَهُ فِي اْلأَدَبِ إِذَا دَرَّبَهُ وَعَلَّمَهُ فَجَعَلَهُ خِرِّيجًا Ve gulâm-ı mekteb yazboz taʹbîr olunan meşk ve ders levhinin baʹzı yerini yazıp ve baʹzı yerini terk eylemek maʹnâsına istiʹmâl olunur. Etfâl-i mekteb husûsan ʹArabistân’da birer levha ittihâz edip derslerini ve meşklerini ona yazıp baʹde’t-taʹallüm onu silip ders-i âtîlerini ketb ederler. Nev-âmûzlara hocaları terkîm ederler; yukâlu: خَرَّجَ الْغُلاَمُ اللَّوْحَ إِذَا كَتَبَ بَعْضًا وَتَرَكَ بَعْضًا Esâs’ta der ki bir kitâbın fusûl ve ebvâbı kayd olunmayıp yerleri açık kalsa, o kitâba مُخَرَّجٌ [muḣarrec] ıtlâk olunur. Pes تَخْرِيجٌ [taḣrîc] bu maʹnâya da istiʹmâl olunur. Ve

تَخْرِيجٌ [taḣrîc] ʹAmel ve sanʹatı yek-renk ve yek-üslûb eylemeyip birbirine muhâlif gûnâgûn işlemek maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: خَرَّجَ الْعَمَلَ إِذَا جَعَلَهُ ضُرُوبًا وَأَلْوَانًا يَعْنِي يُخَالِفُ بَعْضُهُ بَعْضًا

Vankulu Lugatı - تخريج maddesi

اَلتَّخْرِيجُ [et-taḣrîc] Üstâd şâkirdini öğretip başka çıkarmak; yukâlu: خَرَّجَهُ فِي الْأَدَبِ Ve

تَخْرِيجٌ [taḣrîc] Merʹânın bir mikdârın yedirip bir mikdârın terk etmeğe de derler. Ve

تَخْرِيجٌ [taḣrîc] Bir yılda ucuzluk ve kıtlık olmağa dahi derler; yukâlu: عَامٌ فِيهِ تَخْرِيجٌ أَيْ خِصْبٌ وَجَدْبٌ [ Ve] خِصْبٌ [ḣiṡb] ḣâ-i muʹcemenin kesriyle ucuzluk ve جَدْبٌ [cedb] cîm’in fethiyle kıtlık maʹnâsına.