اَلزِّيجُ [ez-zîc] (zâ’nın kesri ve meddiyle) Binâ΄ ipine denir ki çirpi ipi taʹbîr olunur, miʹmârların gönye taʹbîr ettikleri âlete müteʹallik iptir ki ucunda şâkûlü olur, fenn-i hendese hükmünce râst ve gec meyânını onunla vezn ve idrâk ederler. Ve bu, zîg-i Fârisî muʹarrebidir. Mütercim der ki zîg lafzı Fârisîde iki maʹnâyadır; biri binâ ve miʹmâr tahtasına ve sahîfesine denir ki onda resm-i sûret-i binâ tarh olunur ve biri binâ ipine denir ki çirpi ipi taʹbîr olunur. Ve zîc kelimesi cîm-i Fârisiyle altı maʹnâya gelir. Biri şol ipliklere denir ki üstâd nakş-kârlar nakşları onunla tarh ederler. Pes ehl-i nücûmun istihrâc ettikleri kitâb-ı ʹilm-i seyr-i kevâkib ki زِيجٌ [zîc] taʹbîr olunur, maʹânî-i selâse-i mezkûrenin her birinden ahz olunmak mümkindir. Ve baʹzılar dediler ki زِيجٌ [zîc] zih muʹarrebidir ki وَتَرٌ [veter] maʹnâsınadır, ʹilm-i mezbûr tevtîr ve takvîsi müştemil olmakla bundan dahi ahz olunmak muhtemeldir.
اَلزِّيجُ [ez-zîc] (zâ’nın kesriyle) Bennâlar kullandığı ip ki binâ doğru yapılsın diye çekerler, مِطْمَرٌ [miṯmer] maʹnâsına. Aṡmaʹî eyitti: Bu lafz asl ʹArabî midir yâhûd muʹarreb midir maʹlûm değildir.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı