Vankulu Lugatı - السادة maddesi

اَلسَّادَةُ [es-sâdet] (sîn’in fethi ve dâl’ın tahfîfiyle) سَيِّدٌ [seyyid]in cemʹidir, ulular maʹnâsına. سَادَةٌ [sâdet] aslında فَعَلَةٌ [faʹalet] vezni üzere idi fethateynle, zîrâ سَيِّدٌ [seyyid] aslında فَعِيل [faʹîl] vezni üzerinedir, سَرِيٌّ [seriyy] ile سَرَاةٌ [serât] gibi. Bu ikisi için nazîr yoktur. Ve سَرِيٌّ [seriyy] dahi sîn-i mühmele ve râ-i mühmele ile ulu maʹnâsınadır. Ve سَيِّدٌ [seyyid]in aslı فَعِيل [faʹîl] olduğuna سَيَائِدُ [seyâ΄id] vezni üzere cemʹ olduğu delâlet eder, mislu: أَفِيل [efîl] ve أَفَائِل [efâ΄il] ve تَبِيع [tebîʹ] ve تَبَائِع [tebâ΄iʹ]. Ve أَفِيلٌ [efîl] hemzenin fethi ve fâ’nın kesriyle ufak deveye derler. Ve تَبِيعٌ [tebîʹ] tâ-i müsennâtın fethiyle ve bâ’nın kesriyle artça giden kimsedir. Ve سَيِّدٌ [seyyid]in فَعَلَةٌ [feʹalet] vezni üzere cemʹ olduğu gûyâ سَائِدٌ [sâ΄id] cemʹ olunması iʹtibârıyladır, قَائِدٌ [ḵâ΄id] ile قَادَةٌ [ḵâdet] gibi ve ذَائِدٌ [žâ΄id] ile ذَادَةٌ [žâdet] gibi. Ve قَائِدٌ [ḵâ΄id] ḵâf’la yedici ve ذَائِدٌ [žâ΄id] menʹ edici maʹnâsınadır. Ve e΄imme-i ʹArabiyye eyittiler: ʹArab tâ΄ifesi جَيِّدٌ [ceyyid]i ve سَيِّدٌ [seyyid]i جَيَائِدٌ [ceyâ΄id] ve سَيَائِدٌ [seyâ΄id] vezni üzere cemʹ ettikleri hemze ile ʹalâ-hilâfi’l-kıyâstır, zîrâ فَيْعِلٌ [feyʹil]in cemʹi فَيَاعِلُ [feyâʹil] gelir. Ve سُودَدٌ [sûded] kelimesinde olan dâl zâ΄idedir, فُعْلَلٌ [fuʹlel] binâsına ilhâk içindir fâ’nın zammıyla, جُنْدَبٌ [cundeb] gibi ve بُرْقَعٌ [burḵaʹ] gibi. Ve جُنْدَبٌ [cundeb] cîm’in zammı ve nûn’un sükûnuyla çekirge maʹnâsınadır. Ve بُرْقَعٌ [burḵaʹ] bâ’nın zammı ve râ-i mühmelenin sükûnu ve ḵâf’ın fethiyle nikâb maʹnâsınadır.