Kamus-ı Muhit - القلوص maddesi

اَلْقَلُوصُ [el-ḵalûṡ] (زَبُورٌ [zebûr] vezninde) Genç dişi deveye denir ki insânda kız mesâbesindedir, ʹalâ-kavlin seyr üzere bâkiye olanına yaʹnî dokuz yaşına varınca ıtlâk olunur yâhûd ibtidâ rükûb olunan dişi deveye denir ki beş yaşına kadar olur, baʹdehu نَاقَةٌ [nâḵat] ıtlâk olunur. Ve ayakları uzun olan nâkaya da denir. Her hâlde قَلُوصٌ [ḵalûṡ] dişi deveye mahsûstur. Cemʹi قَلاَئِصُ [ḵalâ΄iṡ]tir ve قُلُصٌ [ḵuluṡ]tur zammeteynle; cemʹu’l-cemʹi قِلاَصٌ [ḵilâṡ]tır ḵâf’ın kesriyle. Ve

قَلُوصٌ [ḵalûṡ] Devekuşunun ve yavrusunun dişisine denir. Kezâlik toy kuşunun dişi yavrusuna denir. Ve ʹArablar قَلُوصٌ [ḵalûṡ] ile tâze kızdan kinâye ederler: وَآخِرُ الْبَزِّ [على] اَلْقَلُوصِḢ meseli ḣخ،ت،عḢ mâddesinde mersûmdur.

اَلْقُلُوصُ [el-ḵulûṡ] (جُلُوسٌ [culûs] vezninde) Sıçramak maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَ الرَّجُلُ قُلُوصًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا وَثَبَ Ve gönül bulanıp miʹde dönmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَتْ نَفْسُهُ إِذَا غَثَتْ Ve su kesret bulmakla yukarı yukarı yükselmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَ الْمَاءُ إِذَا ارْتَفَعَ Ve nâs bârhânelerini yüklenip göçüp gitmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَ الْقَوْمُ إِذَا احْتَمَلُوا فَسَارُوا Ve dudak yukarı çekilip buruşmak maʹnâsınadır ki tebsirmek taʹbîr olunur, ekserî susuzluğun ve harâretin şiddetinden olur; yukâlu: قَلَصَتْ شَفَتُهُ إِذَا انْزَوَتْ وَشَمَّرَتْ Ve gölge çekilip devşirilmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَ الظِّلُّ عَنِّي إِذَا انْقَبَضَ Ve sevb yaykandıktan sonra çekilip büzülmek maʹnâsınadır; yukâlu: قَلَصَ الثَّوْبُ بَعْدَ الْغَسْلِ إِذَا انْكَمَشَ

Vankulu Lugatı - القلوص maddesi

اَلْقَلُوصُ [el-ḵalûṡ] (ḵâf’ın fethi ve lâm’ın zammıyla) Civân olan nâka, nisâ tâ΄ifesinin tâzesine جَارِيَةٌ [câriyet] dedikleri gibi.

اَلْقُلُوصُ [el-ḵulûṡ] (zammeteynle) Mürtefiʹ olmak; yukâlu: قَلَصَ الشَّيْءُ يَقْلِصُ قُلُوصًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا ارْتَفَعَ ve yukâlu: قَلَصَ الظِّلُّ وَقَلَصَ الْمَاءُ فِي الْبِئْرِ إِذَا ارْتَفَعَ Ve munzamm olup devşirilmek maʹnâsına da gelir.