اَلْإِخْدَاجُ [el-iḣdâc] (hemzenin kesriyle) Nâka nâkısü’l-hilkat köşek ilkâ eylemek maʹnâsınadır, her ne kadar müddet-i hamli tamâm ise de; yukâlu: أَخْدَجَتِ النَّاقَةُ إِذَا جَاءَتْ بِوَلَدٍ نَاقِصٍ وَإِنْ كَانَتْ أَيَّامُهُ تَامَّةً Gerçi إِخْدَاجٌ [iḣdâc] lafzından vech-i mesrûd üzere bu maʹnâ hakîkî ve maʹnâ-yı âtî mecâzî olup lâkin teşvîş-i ezhân için mecâzîyi takdîm eylemiştir, niteki ıztırâb ʹâdetleridir. Ve ʹArablar işbu “Mevsim-i sayfın yağmuru kalîl ve nâkıs oldu” diyecek yerde أَخْدَجَتِ الصَّيْفَةُ derler ki maʹnâ-yı mezbûrdan müsteʹârdır. Bu misâli Ebû ʹUbeyde: أَخْدَجَتِ الشَّتْوَةُ ʹunvânıyla zikr eylemiştir. Ve Esâs’ta أَخْدَجَتِ الضَّيْعَةُ ʹibâretiyle mersûmdur. ضَيْعَةٌ [ḋayʹat] çiftliğe denir.
اَلْإِخْدَاجُ [el-iḣdâc] (hemzenin kesriyle ve ḣâ’nın sükûnuyla) Nâkısü’l-aʹzâ veled doğurmak; yukâlu: أَخْدَجَتِ النَّاقَةُ إِذَا جَاءَتْ بِوَلَدِهَا نَاقِصَ الْخَلْقِ وَإِنْ كَانَتْ أَيَّامُهُ تَامَّةً Ve İbnu’l-Aʹrâbî eyitti: إِخْدَاجٌ [iḣdâc] kış yağmursuz olmağa dahi derler; yukâlu: أَخْدَجَتِ الشَّتْوَةُ إِذَا قَلَّ مَطَرُهَا Ve شَتْوَةٌ [şetvet] شِتَاءٌ [şitâ΄]nın vâhididir, تَمْرٌ [temr] ile تَمْرَةٌ [temret] gibi.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı