اَلدَّمَيَانُ [ed-demeyân] (fethateynle) Tesniyesi. Ve baʹzı ʹArabدَمٌ [dem]in tesniyesinde دَمَوَانِ [demevân] derler. Ve Sîbeveyhi eyitti: دَمٌ [dem] aslında دَمْيٌ idi فَعْلٌ [faʹl] vezni üzere sükûn-ı ʹayn’la, zîrâ اَلدِّمَاءُ [ed-dimâ΄] dâl’ın kesri ve elifin meddiyle cemʹidir. Ve
اَلدُّمِيُّ [ed-dumiyy] (dâl’ın zammı ve mîm’in kesri ve yâ’nın teşdîdiyle) Kezâlik cemʹidir, ظَبْيٌ [żaby]ın cemʹi ظِبَاءٌ [żibâ΄] ve ظُبِيٌّ [żubiyy] ve دَلْوٌ [delv]in cemʹi دِلَاءٌ [dilâ΄] ve دُلِيٌّ [duliyy] geldiği gibi. Ve eger دَمٌ [dem]in ʹaynü’l-fiʹli meftûh olup قَفًا [ḵafâ] ve عَصًا [ʹaṡâ] gibi olaydı zikr olunan vech üzere cemʹ olunmazdı. Ve Muberred eyitti: دَمٌ [dem]in aslı دَمَوٌ dür fethateynle, her ne denli cemʹi muhâlif gelmiş ise dahi. Ve bunun delîli tesniyesinde دَمَيَانِ [demeyân] dedikleridir fethateynle ve baʹzı eşʹârda şâʹirin aslına ircâʹ edip “تَقْطُرُ الدَّمَا” demesidir. Ve Muberred يَدَيَانِ [yedeyân] kelimesi ile su΄âl vârid olmaz her ne denli يَدٌ [yed]in aslı يَدْيٌ olması sükûn-ı ʹayn’la onlar katında müttefekun ʹaleyh ise dahi, zîrâ يَدَيَانِ tesniye gelmek يِدَا diyen kimse lügati üzeredir. Ve Cevherî eydür: Kavl-i Muberred asahhtır. Ve دَمٌ [dem]in vasatı sâkin ve müteharrik olmasında ihtilâf ism olduğu takdîrcedir, zîrâ masdar olduğu hînde müteharrik olması müttefekun ʹaleyhtir.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı