Kamus-ı Muhit - المأمورة maddesi

اَلْمَأْمُورَةُ [el-me΄mûret] مَعْمُورَةٌ [maʹmûret] vezninde ki işbu “خَيْرُ الْمَالِ مُهْرَةٌ مَأْمُورَةٌ وَسِكَّةٌ مَأْبُورَةٌ” hadîsinde vârid olmuştur, كَثِيرَةُ النِّتَاجِ وَالنَّسْلِ maʹnâsınadır ki dölü döşü firâvân demektir. مُهْرَةٌ [muhret] at kulununa denir, kürre-i esb maʹnâsına. Ve سِكَّةٌ [sikket] sîn’in kesriyle sıravardı dikilmiş nahlistâna denir. Ve مَأْبُورَةٌ [me΄bûret] أَبْرٌ [ebr]den ism-i mefʹûldür ki zikr olundu. Kâle’l-mü΄ellif: وَالْأَصْلُ مُؤْمَرَةٌ وَإِنَّمَا هُوَ لِازْدِوَاجٍ أَوْ لُغَيَّةٌ كَمَا سَبَقَ Yaʹnî fi’l-asl teksîr-i nesl maʹnâsına olan إِيمَارٌ [îmâr]-ı mezbûrdan ism-i mefʹûl olup مَأْبُورَةٌ [me΄bûret]e müşâkele ve izdivâc için مَأْمُورَةٌ [me΄mûret] ʹunvânında îrâd olundu yâhûd مَأْمُورٌ [me΄mûr] vech-i mezkûr üzere أَمْرٌ [emr]den lügat-ı zaʹîfe olarak ism-i mefʹûldür.

Vankulu Lugatı - المأمورة maddesi

اَلْمَأْمُورَةُ [el-me΄mûret] Çok olmuş nesne. Ve fi’l-hadîsi: “خَيْرُ الْمَالِ مُهْرَةٌ مَأْمُورَةٌ وَسِكَّةٌ مَأْبُورَةٌ” Ve مُهْرَةٌ [muhret] mîm’in zammıyla dişi kulun, kurre-i esb-i mâde maʹnâsına. Ve مَأْمُورَةٌ [me΄mûret] evlâdı ve nesli çok demektir. Ve سِكَّةٌ [sikket] sîn-i mühmelenin kesriyle tâze dikilmiş hurmâ ağacı. Ve مَأْبُورَةٌ [me΄bûret] ıslâh olunan hurmâ ağacı, erkek hurmâ asılmakla. Ebû ʹUbeyde eyitti: Bu hadîste مَأْمُورَةٌ [me΄mûret] teksîr maʹnâsına olan أَمْرٌ [emr]dendir, zîrâ آمَرْتُهُ meddle ve أَمَرْتُهُ medsiz teksîr maʹnâsına lügatlerdir. Ve أَمْرٌ [emr] bâb-ı râbiʹden kesret maʹnâsınadır, pes عَلِمْتُهُ وَأَعْلَمْتُهُ kabîlinden olur, أَمْرٌ [emr]le إِيمَارٌ [îmâr]ın misli, Ebû ʹUbeyde rivâyete üzere. Yaʹḵûb eyitti: Bunu Ebû ʹUbeyde’den gayrı demiş yoktur. Ve Ebu’l-Ḩasen eyitti: أَمِرَ مَالُهُ derler bâb-ı râbiʹden, “Mâlı çok oldu” maʹnâsına ve أَمِرَ الْقَوْمُ derler “Kavm çok oldu” maʹnâsına ve آمَرَ اللهُ مَالَهُ derler meddle, “Çok etti” maʹnâsına. Bu takdîrce hadîs-i şerîfte “مُهْرَةٌ مُؤْمَرَةٌ” denmek gerekti, مَأْمُورَةٌ vâkiʹ olduğu مَأْبُورَةٌ [me΄bûret]e izdivâc içindir. Ve kavluhu taʹâlâ: ﴿أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا﴾ (الإسرى 16) أَيْ أَمَرْنَاهُمْ بِالطَّاعَةِ فَعَصَوْا Yaʹnî Bârî taʹâlânın bu kavlinde emr buyurmak maʹnâsınadır, kesret maʹnâsına değildir: وَقَدْ يَكُونُ مِنَ الْإِمَارَةِ Yaʹnî gâh olur أَمْرٌ [emr] أَمِيرٌ [emîr] olmak maʹnâsına dahi gelir; yukâlu: أَمِرَ وَأَمِرَ عَلَيْهِ إِذَا كَانَ وَالِيًا وَكَانَ سُوقَةً Ve سُوقَةٌ [sûḵat] sîn’in zammıyla zîr-dest olup hizmetkâr olan kimse ki mücerrebü’l-umûr demek olur. Ve أَمْرٌ [emr] bâb-ı râbiʹden إِشْتَدَّ maʹnâsına dahi gelir; yukâlu: أَمِرَ أَمْرُهُ يَأْمَرُ أَمْرًا أَيِ اشْتَدَّ