Kamus-ı Muhit - اليعسوب maddesi

اَلْيَعْسُوبُ [el-yaʹsûb] (يَعْقُوبُ [yaʹḵûb] vezninde) Arıların beyine denir ki cümlesinden büyük olup ve ona tâbiʹ olurlar, أَمِيرُ النَّحْلِ [emîru’n-naḩl] maʹnâsına; yukâlu: هَذَا الطَّائِرُ يَعْسُوبُ النَّحْلِ أَيْ أَمِيرُهَا وَذَكَرُهَا Burada ذَكَرٌ kemâliyyet ve taʹayyün ve taʹazzumdan kinâyedir. Maʹlûm ola ki işbu nahl kısmı cây-ı iʹtibâr olan âyât-ı ilâhiyyedendir. يَعْسُوبٌ [yaʹsûb] ki Türkîde arı beyi taʹbîr olunur, şahsı cümleden ekber olur, emîr-i insân gibi o tâ΄ifeye vazʹ ve siyâset eder. Ez-cümle ʹavdetleri vaktte bâb-ı medhalde durup kâzûrâtla mülevves gelenleri der-sâʹat katl eder ve içeride herkesi bir ʹamel-i mahsûsa taʹyîn eder ve içeride helâk olanları taşraya nakl ve ilkâ ettirir. Kezâlik kapıda durup tezâhümle duhûl ve hurûclarını menʹ edip gûyâ ki alaya tertîb eder. Ve iki emîr bir kovanda müctemiʹ olmazlar, elbette ehadühümâ âheri katl eder. Ve ʹasker dahi iki emîre inkıyâd eylemezler. Ve

يَعْسُوبٌ [yaʹsûb] Zikr olunan عَسْبٌ [ʹasb] mâddesinden me΄hûzdur ki ضِرَابٌ [ḋirâb] maʹnâsınadır. Ve bir kavm ve cemâʹatin re΄îs-i kebîrine يَعْسُوبٌ [yaʹsûb] ıtlâk olunur; yukâlu: هُوَ يَعْسُوبُ الْقَوْمِ أَيِ الرَّئِيسُ الْكَبِيرُ Ve keklik kuşundan bir nevʹin ismidir. Ve bir nevʹ kuş adıdır ki çekirgeden küçük yâhûd büyük olur. Şârihin beyânına göre ferâşe-i muhdarradır ki kelebek nevʹinden gövdesi ve kanatları yeşil olanıdır. Ve

يَعْسُوبٌ [yaʹsûb] At kısmının çehresinde olan gurreye denir ki صَبَاحُ الْخَيْرِ [ṡabâḩu’l-ḣayr] taʹbîr olunur. Ve atın مَرْكَضٌ [merkaḋ]ında olan dâ΄ireye denir. Ve مَرْكَضٌ [merkaḋ] atın iki tarafından üzengi ile tepip tahrîk eyleyecek yerleridir ve dâ΄ire dediği tüyden dâ΄ire şeklinde nişândır ki baʹzı atlarda olur, erbâbı ʹindinde edilledendir. Baʹzı mütercimîn burada مَرْكَضٌ [merkaḋ]ı cevelân-gâh ile tefsîr eylemekle dâ΄ire-i maʹnâda cevelân eylememiştir. Ve

يَعْسُوبٌ [Yaʹsûb] Peygamber-i zî-şân ʹaleyhi’s-salât fî külli’l-ân hazretlerinin bir feres-i enfesleri ismidir. Ve Zubeyr b. el-ʹAvvâm hazretlerinin ve bir âher kimsenin dahi feresleri adıdır. Ve bir dağın ismidir.

Vankulu Lugatı - اليعسوب maddesi

اَلْيَعْسُوبُ [el-yaʹsûb] (yâ’nın fethi ve ʹayn’ın sükûnu ve sîn’in zammıyla) Arı beği, مَلِكُ النَّحْلِ maʹnâsına. Bu sebebden kavmin ulusuna يَعْسُوبُ قَوْمٍ [yaʹsûbu ḵavm] derler. Ve

يَعْسُوبٌ [yaʹsûb] Bir kuştur, çekirgeden büyücek ki konduğu hînde kanatların devşirmez. Ve at arıkladığı vakt zikr olunan kuşa teşbîh olunur.