Kamus-ı Muhit - حسب maddesi

اَلْحَسَبُ [el-ḩaseb] (fethateynle) Mahsûb maʹnâsınadır ki faʹal bi-maʹnâ mefʹûldür; ve minhu kavluhum: هَذَا بِحَسَبِ ذَا أَيْ بِعَدَدِهِ وَقَدْرِهِ وَقَدْ يُسَكَّنُ السِّينُVe

حَسَبٌ [ḩaseb] Bir kişinin âbâ΄ ve ecdâdı cihetinden fahr ü mübâhât tarîkiyle zikr ü taʹdâd eylediği mehâsin ü mefâhire ıtlâk olunur; ʹalâ-kavlin mâl u menâle denir yâhûd dîn ve millettir yâhûd kerem yâhûd fiʹl ü ʹamelde olan ʹulüvv ü şeref yâhûd fiʹl-i hasen ve ʹamel-i sâlih yâhûd âbâ΄ ve ecdâd cihetinde sâbit ve derkâr olan şeref ü asâlet yâhûd şân u bâl ve kadr ü haysiyyettir. Ve baʹzılar ʹindinde haseb ü kerem bir kimsenin zâtına mahsûstur, her ne kadar soyunda şerâfet ü asâlet yok ise de; lâkin mecd ü şeref soyuna ve ʹırkına mahsûstur ki ʹulüvv-i nesebi olmayan kimseye mecd ü şeref sıfat olmak sahîh değildir.

Vankulu Lugatı - حسب maddesi

اَلْحَسْبُ [el-ḩasb] (ḩâ’nın fethiyle ve sîn’in sükûnuyla) ve

اَلْحِسَابُ [el-ḩisâb] (ḩâ’nın kesriyle) ve

اَلْحُسْبَانُ [el-ḩusbân] (ḩâ’nın zammı ve kesriyle) ve

اَلْحِسَابَةُ [el-ḩisâbet] (ḩâ’nın kesriyle) Saymak; yukâlu: حَسَبْتُهُ أَحْسُبُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ حَسْبًا إِذَا عَدَدْتَهُ Ve

حَسْبُ [ḩasb] Kifâyet edici. Ve حِسَابٌ [ḩisâb] dahi kifâyet edici maʹnâsına da gelir, ʹalâ-mâ se-yecî΄u.

اَلْمَحْسُوبُ [el-maḩsûb] ve

اَلْحَسَبُ [el-ḩaseb] (fethateynle) Maʹdûd maʹnâsına: فَهُوَ فَعَلٌ بِمَعْنَى مَفْعُولٍ مِثْلُ نَفَضٍ بِمَعْنَى مَنْفُوضٍ Ve نَفَضٌ [nefaḋ] silkinmek maʹnâsınadır; ve minhu kavluhum: لِيَكُنْ عَمَلُكَ بِحَسَبِ ذَلِكَ أَيْ عَلَى قَدْرِهِ وَعَدَدِهِ ve yukâlu: مَا أَدْرِي مَا حَسَبُ حَدِيثِكَ أَيْ مَا قَدْرُهُ Ve gâh olur ki zarûret-i şiʹr için sîn teskîn olunur. Ve

حَسَبٌ [ḩaseb] Şol nesnedir ki insân onunla tefâhur eder, âbâ ve ecdâdının sıfât-ı hasenesi cihetinden. Baʹzılar eyitti: İnsânın حَسَبٌ [ḩaseb]i dînidir, baʹzılar mâlıdır dediler.