اَلْخَبَالُ [el-ḣabâl] (سَحَابٌ [seḩâb] vezninde) Noksân maʹnâsınadır. Ve helâk maʹnâsınadır. Ve renc ve zahmet maʹnâsınadır. Ve sıklet ve kell ve ʹiyâl maʹnâsınadır; yukâlu: فُلَانٌ خَبَالٌ عَلَيْهِ أَيْ كَلٌّ وَعِيَالٌ Ve zehr-i kâtile denir. Ve ehl-i cehennemin hîn-i hirkatte bedenlerinden seyelân eden sarı suya denir. Kâle’ş-şârih ve minhu’l-hadîsu: “مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ سَقَاهُ اللهُ مِنْ طِينَةِ الْخَبَالِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ” وَهُوَ صَدِيدُ أَهْلِ النَّارِ Ve kuyunun içerisinde olan obrukluk ve bucaklılık vazʹına denir ki baʹzen kova obruklara ve bucaklara girip ilişmekle yırtılır; yukâlu: هَذِهِ الْبِئْرُ فِيهَا خَبَالٌ وَهُوَ أَنْ تَكُونَ مُتَلَجِّفَةً فَرُبَّمَا دَخَلَتِ الدَّلْوُ فِي تَلْجِيفِهَا فَتَخْتَرِقَ Ve Cevherî خَبَالٌ [ḣabâl]i Lebîd’in feresi ismidir diye sebt ve Lebîd’in işbu: “تَكَاثَرَ قُرْزُلٌ وَالْجَوْنُ فِيهَا || وَعَجْلَى وَالنَّعَامَةُ وَالْخيَالُ” beytiyle istişhâdı vehmdir, niteki عَجْلَى lafzında dahi vehmle تَحَجُّلٌ ʹunvânında resm eylemiştir, savâb olan yâ-yı tahtiyye ile خَيَالٌ olmaktır. Ve
خَبَالٌ [ḣabâl] Masdar olur, delirmek maʹnâsınadır; yukâlu: خَبِلَ الرَّجُلُ خَبَالًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا جُنَّ Ve bir kimsenin eli çolak olmak maʹnâsınadır; yukâlu: خَبِلَتْ يَدُهُ إِذَا شَلَّتْ
اَلْخَبَالُ [el-ḣabâl] (ḣâ’nın fethi ve bâ’nın tahfîfiyle) Zahmet ve meşakkat; yukâlu: فُلَانٌ خَبَالٌ عَلَى أَهْلِهِ أَيْ عَنَاءٌ Ve
خَبَالٌ [ḣabâl] Fesâd maʹnâsına da gelir. Ve ammâ şol خَبَالٌ [ḣabâl] ki hadîs-i şerîfte vâkiʹ olmuştur ki buyurulmuştur: “مَنْ قَفَا مُؤْمِنًا بِمَا لَيْسَ فِيهِ وَقَفَهُ اللهُ فِي رَدَغَةِ الْخَبَالِ حَتَّى يَجِيءَ بِالْمَخْرَجِ مِنْهُ” ki bu hadîs-i şerîfte خَبَالٌ [ḣabâl]den murâd ehl-i nârdan akan sarı sudur demişler. Ve قَفَا [ḵafâ] قَذْفٌ [ḵažf] demektir, sövmek maʹnâsına ve رَدَغَةٌ [redeġat] fethateynle sulu balçık ve حَتَّى يَجِيءَ بِالْمَخْرَجِ مِنْهُ kavlinden murâd hattâ hakk-ı ʹabd edâ olunup ʹuhdesinden çıkınca demek olur. Ve
خَبَالٌ [ḣabâl] Gâh olur bir feresin ismi dahi olur.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı