Kamus-ı Muhit - دواليك maddesi

دَوَالَيْكَ [devâleyke] (dâl’ın fethiyle) لَبَّيْكَ [lebbeyke] ve حَنَانَيْكَ [ḩanâneyke] kelimeleri gibi tesniye bünyesiyledir; mukadder müfredi دَوَالٌ [devâl]dir ki دَوْلَةٌ [devlet] maʹnâsınadır. Bi’d-defeʹât mahallerinde beyân olunduğu üzere ʹArablar bir mâddeden tekerrür ve tezâʹuf yâhûd devâm ve mübâlaga kasd eylediklerinde terkîb-i mezbûr gibi ondan tesniye terkîb ve mahzûfü’l-fiʹl yâhûd sîga-i emr sûretinde îrâd ederler. Pes دَوَالَيْكَ [devâleyke] kelimesi dahi bu cümleden olmakla emr olarak “bir ʹamel ve kâra müteʹâkiben müdâvil ol” demektir ki fiʹl-i mahzûf أَدِلْ yâhûd دَاوِلْ olur yâhûd masdar olarak “ikbâl ve merâm sana merreten baʹde-uhrâ teveccüh eylesin” demek olur ki fiʹli mahzûftur yâhûd bu dahi emr olmakla cümle-i duʹâiyyedir; yukâlu: دَوَالَيْكَ أَيْ مُدَاوَلَةً عَلَى الْأَمْرِ يَعْنِي دَاوِلْ يَا فُلَانُ مُدَاوَلَةً عَلَى التَّأْكِيدِ أَوْ دَالَتْ لَكَ الدَّوْلَةُ كَرَّةً بَعْدَ كَرَّةٍ أَوْ تَدَاوَلِ الدَّوْلَةَ يَا فُلَانُ تَدَاوُلًا بَعْدَ تَدَاوُلٍ ve yukâlu: فَعَلْنَا ذَلِكَ دَوَالَيْكَ أَيْ كَرَّاتٍ بَعْضُهَا فِي إِثْرِ بَعْضٍ Ve gâh olur ki ona harf-i taʹrîf dâhil olup kâf ile berâberce ism-i vâhid iʹtibâr olunmakla اَلدَّوَالَيْكَ dahi derler, pes tekerrür-i fiʹlin yâhûd devâmın ismi olur, meselâ خُذِ الدَّوَالَيْكَ sebkinde olur. Ve işbu دَوَالَيْكَ [devâleyke] lafzı yürüyen adama cevelâna başladıkta sevbini iki taraftan kavuşturup sıkıca yapmak bâbında dahi emr olarak istiʹmâl olunur tâ ki cevelânı muztarib olmayıp muntazam ola; yukâlu: دَوَالَيْكَ وُهَوَ أَمْرٌ بِالتَّحَفُّزِ فِي مِشْيَتِهِ إِذَا جَالَ يَعْنِي تَدَاوَلْ ثَوْبَكَ مِنَ الطَّرَفَيْنِ Burada tekrâr vech-i mersûm üzere iki cânibleri iʹtibârıyladır yâhûd dâ΄imâ kavuşturmak üzere ol diye te΄kîd ve tekrârı mutazammındır. Kaldı ki işbu دَوَالَيْكَ [devâleyke] ve هَجَاجَيْكَ [hecâceyke] ve هَذَاذَيْكَ [hežâžeyke] mâddeleri kezâlik لَبَّيْكَ [lebbeyke] ve سَعْدَيْكَ [saʹdeyke] müfreden istiʹmâli olmamakla dâ΄imâ bu resme tesniye olarak müstaʹmel olur, müfredleri mukadder olur, ammâ حَنَانَيْكَ [ḩanâneyke] ve حَوَالَيْكَ [ḩavâleyke] mâddelerinin müfredleri müstaʹmeldir, Şeyḣ Raḋî mefʹûl-i mutlak mebhasinde tafsîl eylemiştir.

Vankulu Lugatı - دواليك maddesi

دَوَالَيْكَ [devâleyke] (dâl’ın ve lâm’ın fethi ve yâ’nın sükûnuyla) Bir lafzdır ki تَدَاوُلًا بَعْدَ تَدَاوُلٍ maʹnâsınadır. Ve bir nesne eskidi demek mahallinde de istiʹmâl olunur; yukâlu: دَالَ الثَّوْبُ يَدُولُ إِذَا بَلِيَ وَيُقَالُ جَعَلَ وُدَّهُ يَدُولُ أَيْ يَبْلَى