Kamus-ı Muhit - قطرب maddesi

اَلْقُطْرُبُ [el-ḵuṯrub] (قُنْفُذٌ [ḵunfuž] vezninde) Uğruya denir, لِصٌّ [liṡṡ] maʹnâsına. Ve fâreye denir. Ve tüyü dökülmüş kurda denir ذِئْبٌ أَمْعَطُ [ži΄bun emʹaṯu] maʹnâsına. Ve gûl-ı beyâbânînin ki koncoloz taʹbîr olunur erkeğine denir. Ve câhil ve nâdân kimseye denir. Ve korkak, cebân kimseye denir. Ve sefîh ve sebük-ser kimseye denir. Ve صَرْعٌ [ṡarʹ] marazına uğramış kimseye denir. Ve

قُطْرُبٌ [ḵuṯrub] Istılâh-ı etıbbâda mâlîḣûlyâ ʹilletinden bir nevʹ ʹârızanın ismidir. Maʹlûm ola ki mâlîḣûlyâ lafz-ı Yûnânî ve bu ismle maʹrûf bir maraz adıdır. Sevdâdan neş΄et eder. Üç kısm olur. Birinin mâddesi cemîʹ-i bedene şâmildir ve biri dimâgda olur ve biri mirâkiyâlarda olur, ʹalâmeti seherdir ve yaramaz vâkıʹalar görmektir ve ednâ sebebden mahzûn olmak ve tîz darılmak ve korkmayacak nesneden korkmaktır. Şârihin vasfına göre قُطْرُبٌ [ḵuṯrub] kısm-ı evveldir ki maʹâzallâhi taʹâlâ kara sevdâ olacaktır. Ve

قُطْرُبٌ [ḵuṯrub] Küçük köpeğe denir, mastı ve zağar ve fino gibi. Ve küçük ve hurde cinnîlere denir, صِغَارُ الْجِنِّ [ṡiġârü’l-cinn] maʹnâsına. Ve

قُطْرُب [ḵuṯrub] Hafîf ve sebük-meşreb kimseye denir ki şelfe ve yelkovan taʹbîr olunur; bir dakîka bir mahalde ârâm eylemeyip dâ΄imâ beri öte hareket üzere olur. Ve

قُطْرُبٌ [ḵuṯrub]Bir kuş adıdır. Ve bir böcek adıdır ki bütün gündüz beri öte gezip aslâ bir yerde ârâm ve karâr eylemez. Nihâye’de “لاَ أَعْرِفَنَّ أَحَدَكُمْ جِيفَةَ لَيْلٍ قُطْرُبَ نَهَارٍ” hadîsinde قُطْرُبٌ [ḵuṯrub] bir böcektir ki bütün gündüz gezip yürür, tamâmî-i nehârında havâyic-i dünyeviyyesine pûyân olup gece oldukta bî-tâblıktan sabâha kadar cîfe gibi yatan kimse ona teşbîh olunmuştur. Ve

قُطْرُبٌ [Ḵuṯrub] Sîbeveyhi hazretlerinin tilmîzî olan Muḩammed b. el-Mustenîr en-Naḩvî lakabıdır. Her gün çin seherden bâb-ı Sîbeveyhi’ye mülâzım olmakla Sîbeveyhi ne vakt ki kapısını küşâd eylese pîş-gâhında mevcûd bulmağın kendisine مَا أَنْتَ إِلاَّ قُطْرُبُ لَيْلٍ demekle قُطْرُبٌ [ḵuṯrub] ile mülakkab ve meşhûr olmuştur.

Vankulu Lugatı - قطرب maddesi

اَلْقُطْرُبُ [el-ḵuṯrub] (ḵâf’ın zammı ve ṯâ’nın sükûnu ve râ’nın kezâlik zammıyla) Bir cins kuşun adıdır. Ve

قُطْرُبٌ [Ḵuṯrub] Muḩammed b. el-Mustenîr en-Naḩvî’nin lakabıdır.