Kamus-ı Muhit - قلوص maddesi

اَلْقَلُوصُ [el-ḵalûṡ] (زَبُورٌ [zebûr] vezninde) Genç dişi deveye denir ki insânda kız mesâbesindedir, ʹalâ-kavlin seyr üzere bâkiye olanına yaʹnî dokuz yaşına varınca ıtlâk olunur yâhûd ibtidâ rükûb olunan dişi deveye denir ki beş yaşına kadar olur, baʹdehu نَاقَةٌ [nâḵat] ıtlâk olunur. Ve ayakları uzun olan nâkaya da denir. Her hâlde قَلُوصٌ [ḵalûṡ] dişi deveye mahsûstur. Cemʹi قَلاَئِصُ [ḵalâ΄iṡ]tir ve قُلُصٌ [ḵuluṡ]tur zammeteynle; cemʹu’l-cemʹi قِلاَصٌ [ḵilâṡ]tır ḵâf’ın kesriyle. Ve

قَلُوصٌ [ḵalûṡ] Devekuşunun ve yavrusunun dişisine denir. Kezâlik toy kuşunun dişi yavrusuna denir. Ve ʹArablar قَلُوصٌ [ḵalûṡ] ile tâze kızdan kinâye ederler: وَآخِرُ الْبَزِّ [على] اَلْقَلُوصِḢ meseli ḣخ،ت،عḢ mâddesinde mersûmdur.

Vankulu Lugatı - قلوص maddesi

اَلْقِلَاصُ [el-ḵilâṡ] (ḵâf’ın kesriyle) قُلُصٌ [ḵuluṡ]un cemʹi, سُلُبٌ [sulub]le سِلَابٌ [silâb] gibi ki سُلُبٌ [sulub] mâtem libâsına derler. Cevherî’nin bu tanzîrinden fehm olunan budur ki سِلَابٌ [silâb] cemʹi olup سُلُبٌ [sulub] vâhid ola, lâkin bâb-ı bâ’da ʹaksine tasrîh edip كِتَابٌ [kitâb]la كُتُبٌ [kutub] gibidir demiştir. Cevherî’nin bu taʹbîrinden fehm olunan budur ki قَلَائِصُ [ḵalâ΄iṡ] قُلُوصٌ [ḵulûṡ]un bi’z-zât cemʹi ola, lâkin قَدُومٌ [ḵadûm]da قُدُمٌ [ḵudum] قَدُومٌ [ḵadûm]un cemʹi ve قَدَائِمُ [ḵadâ΄im] قَدُومٌ [ḵadûm]un cemʹidir demiştir. Ve ʹAdevî eyitti: قَلُوصٌ [ḵalûṡ] ibtidâ binilen dişi devedir ثَنِيَّةٌ [šamp;eniyyet] dişlerin bırakınca ve ثَنِيَّةٌ [šamp;eniyyet] dişlerin bıraktıktan sonra نَاقَةٌ [nâḵat] derler, قَلُوصٌ [ḵalûṡ] demezler. Ve ثَنِيَّةٌ [šamp;eniyyet] dört diştir iki yukarıda ve iki aşağıda. Ve قَعُودٌ [ḵaʹûd] ibtidâ binilen erkek deveye derler, ثَنِيَّةٌ [šamp;eniyyet] dişlerin bırakınca ve ثَنِيَّةٌ [šamp;eniyyet] dişlerin bıraktıktan sonra جَمَلٌ [cemel] derler, قَعُودٌ [ḵaʹûd] demezler. Ve gâh olur ayakları uzun olan nâkaya قَلُوصٌ [ḵalûs] derler. Ve

قَلُوصٌ [ḵalûṡ] Devekuşu yavrusuna dahi derler.