Kamus-ı Muhit - آل maddesi

اَلْآلُ [el-âl] (حَالٌ [ḩâl] vezninde) Kurumu yüksek deveye denir. Ve serâba denir ki tâb-ı âfitâb çorak yerlere dokunmakla şaʹşaʹası ıraktan su gibi görünür, ılgım salgım taʹbîr olunur, ʹalâ-kavlin evvel-i nehârda mer΄î olan serâba mahsûstur ki hafîfçe bir parıltıdır ki peyderpey tereffuʹ ve temevvüc ve tereddüd eder sûretinde görünür pusarıktır ve gâhî semtinde olan eşhâsı terfîʹ eder tahayyül olunur. Râġib’in beyânına göre “آلَ-يَؤُولُ” mâddesindendir. Ve bu müzekker ve mü΄ennes olur; yukâlu: لَمَعَ الْآلُ وَلَمَعَتْ أَيِ السَّرَابُ أَوْ هُوَ خَاصٌّ بِمَا فِي أَوَّلِ النَّهَارِ Ve

آلٌ [âl] Tahtaya ve keresteye denir, خَشَبٌ [ḣaşeb] maʹnâsına. Ve bir nesnenin şahsına denir. Kâle’ş-şârih fî tefsîri kavlihi taʹâlâ: ﴿وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ﴾ قِيلَ آلُ فِرْعَوْنَ أَيْ شَخْصُهُ Ve çadır direğine denir, آلَةٌ [âlet] dahi denir; cemʹi آلَاتٌ [âlât] gelir. Ve

آلٌ [Âl] bir dağın adıdır. Ve dağın etrâf ve nevâhîsine denir; yukâlu: نَزَلُوا آلَ الْجَبَلِ أَيْ أَطْرَافَهُ وَنَوَاحِيهِ Ve آلُ الرَّجُلِ [âlu’r-recul] kişinin ehl ve ʹayâl ve etbâʹ ve ehibbâ΄ ve asdikâsından ʹibârettir. Ve ekserî eşrâfta ve ashâb-ı kadr ü şânda istiʹmâl olunur. Pes آلُ الْإِسْكَافِ denmez, niteki أَهْلُ الْإِسْكَافِ denir. Ve bu maʹnâda aslı أَهْلٌ idi, hâ΄ hemzeye ibdâl olunduktan sonra tevâlî-i hemzetân istihcân olunmakla hemze-i sâniye elife kalb olunup آلٌ [âl] oldu. Musaggarında أُوَيْلٌ [uveyl] denir ve aslına redd ile أُهَيْلٌ [uheyl] dahi denir; yukâlu: آلُ الْأَمِيرِ أَيْ أَهْلُهُ وَأَتْبَاعُهُ وَأَوْلِيَاؤُهُ Şârih der ki ʹinde’l-baʹz aslı أَوَلٌ [evel] idi fethateynle, vâv elife maklûb oldu, pes rücûʹ maʹnâsından olur.

Vankulu Lugatı - آل maddesi

اَلْآلُ [el-âl] (hemzenin meddiyle) Bir kimsenin ehli ve ʹayâli. Ve

آلٌ [âl] Etbâʹa dahi derler. Ve

آلٌ [âl] Şahsa da derler. Ve

آلٌ [âl] Evvel-i nehârda ve âhir-i nehârda şol nesneye dahi derler ki her şey΄in şahsın mürtefi olur gibi göstere. Ve bu serâb değildir zîrâ serâb sahrâlarda su gibi görünen nesnedir. Ve

آلٌ [âl] آلَةٌ [âlet]in dahi cemʹi gelir ʹalâ-mâ se-yecî΄u.