Vankulu Lugatı - إشمام الحرف maddesi

اَلْإِشْمَامُ [el-işmâm] (hemzenin kesriyle) Koklatmak; tekûlu: أَشْمَمْتُهُ الطِّيبَ فَشَمَّهُ Ve

إِشْمَامٌ [işmâm] Bir cânibe meyl etmek maʹnâsına da gelir, Ebû ʹAmr rivâyeti üzere; yukâlu: أَشَمَّ الْقَوْمُ إِذَا جَارُوا عَنْ وُجُوهِهِمْ يَمِينًا وَشِمَالًا Ve

إِشْمَامٌ [işmâm] El sunmağa dahi derler; tekûlu li’l-vâlî: أَشْمِمْ يَدَكَ وَهُوَ أَحْسَنُ مِنْ نَاوِلْنِي عَلَى رِوَايَةِ الْخَلِيلِ Ve وَالِي [vâlî] beyʹ için el tutuşan kimsedir. Ve

إِشْمَامُ الْحَرْفِ [işmâmu’l-ḩarf] Harfe zamme yâhûd kesre şemm ettirmektir. Ve إِشْمَامٌ [işmâm] رَوْمٌ [revm]den ekalldir,zîrâ رَوْمٌ [revm] ihtilâs-ı hareke olmağın hareke hafiyye olup işitilmeğe kâbil olur. Ve إِشْمَامٌ [işmâm] mücerred dudakla zamme ve kesre işâret olmağın işitilmeğe kâbil olmaz, pes إِشْمَامٌ [işmâm] olunan harfe müteharrik denilmez zaʹfı olduğundan ötürü veyâ sâkin veyâhûd sâkine müşâbih denilir. Ve bunun misâli şâʹirin kavlidir: “مَتَى أَنَامُ لَا يُؤَرِّقُنِي الْكَرِي || لَيْلًا وَلَا أَسْمَعُ أَجْرَاسَ الْمَطِي” Sîbeveyhi eyitti: ʹArab tâ΄ifesi ḵâf’a zammeden bir nesne إِشْمَامٌ [işmâm] eder ve eger إِشْمَامٌ [işmâm] sebebiyle ḵâf’ın hareketine iʹtibâr olunaydı beyt-i mezbûre nâ-mevzûn olurdu, zîrâ رِقُنِي الْكَرِى lafzının taktîʹi mütefâʹilün olur ve mütefâʹilün hod bahr-i kâmilde olur. Ve beyt-i mezbûr bahr-i recezdendir. Ve beyt-i mezbûrda تَأْرِيقٌ [te΄rîḵ] uyandırmak maʹnâsınadır. Ve كَرِي [kerî]kâf’ın fethi ve râ’nın kesriyle mükârî maʹnâsınadır, yaʹnî “Beni ne mükârî uyandırır ve ne çıngırak âvâzı uyandırır.”