Vankulu Lugatı - أيدي maddesi

اَلْيَدُ [el-yed] (yâ’nın fethi ve dâl’ın tahfîfi ile) El ki cümle-i aʹzâdandır, bunun aslı يَدْيٌ dürdâl’ın sükûnuyla فَعْلٌ [faʹl] vezni üzere. Cemʹi اَلْأَيْدِي [el-eydî] gelir hemzenin fethi ve yâ’nın sükûnu ve dâl’ın kesri ve meddiyle ve dahi اَلْيُدِيُّ [el-yudiyy] gelir yâ’nın zammı ve dâl’ın kesri ve yâ-yı ahîrin teşdîdiyle ʹalâ-mâ se-yecî΄u. Ve bu makûle cemʹler hod فَعْلٌ [faʹl] veznine mahsûstur, sâkinetü’l-ʹayn فَلْسٌ [fels]le أَفْلُسٌ [eflus] ve فُلُوسٌ [fulûs] gibi. Ve فَعَلٌ [faʹal] müteharriketü’l-ʹayn أَفْعُلٌ [efʹul] vezni üzere cemʹ olunmaz illâ bir niçe kelimede زَمَنٌ [zemen] ile أَزْمُنٌ [ezmun] ve جَبَلٌ [cebel] ile أَجْبُلٌ [ecbul] ve عَصًا [ʹaṡâ] ile أَعْصٍ [aʹṡin] gibi. Ve

أَيْدِي [eydî] Niʹmet maʹnâsına olan يَدٌ [yed]in dahi cemʹi gelir, ʹalâ-mâ se-yecî΄u. Ve

أَيْدِي سَبَا [eydî sebâ] (sîn’in fethi ve elifin kasrıyla) مُتَفَرِّقِينَ maʹnâsına istiʹmâl olunur; yukâlu: ذَهَبُوا أَيْدِي سَبَا وَأَيَادِي سَبَا أَيْ مُتَفَرِّقِينَ وَهُمَا اسْمَانِ جُعِلَا اسْمًا وَاحِدًا Ve

يَدَ الدَّهْرِ [yede’d-dehr] أَبَدًا[ebeden] maʹnâsına istiʹmâl olunur; tekûlu: مَا أَفْعَلُهُ يَدَ الدَّهْرِ أَيْ أَبَدًا Ve

يَدٌ [yed] Milk maʹnâsına dahi gelir; tekûlu: هَذَا الشَّيْءُ فِي يَدِي أَيْ مِلْكِي