Kamus-ı Muhit - العنيق maddesi

اَلْعُنْقُ [el-ʹunḵ] (ʹayn’ın zammı ve zammeteynle) ve

اَلْعَنِيقُ [el-ʹanîḵ] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) ve

اَلْعُنَقُ [el-ʹunaḵ] (صُرَدٌ [ṡurad] vezninde) Boyuna denir, جِيدٌ [cîd] maʹnâsına. Müzekker ve mü΄ennes olur; cemʹi أَعْنَاقٌ [aʹnâḵ]tır. Ve

عُنُقٌ [ʹunuḵ] Nâstan bir gürûha ıtlâk olunur; tekûlu: أَتَانِي عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ أَيْ جَمَاعَةٌ Ve rü΄esâ-yı kavme ıtlâk olunur; yukâlu: هُوَ عُنُقُ قَوْمِهِ أَيْ رَئِيسُهُمْ وَهُمْ أَعْنَاقٌ أَيْ أَشْرَافٌ Ve عُنُقُ الْكَرِشِ [ʹunuḵu’l-keriş] işkenbenin esfelinden ʹibârettir ki murâd göden bağırsağının aşağısıdır. Ve عُنُقُ الْخَيْرِ [ʹunuḵu’l-ḣayr] birr ve hayr ve haseneden bir kıtʹaya ıtlâk olunur; yukâlu: لِفُلَانٍ عُنُقٌ مِنَ الْخَيْرِ أَيْ قِطْعَةٌ مِنْهُ ve minhu’l-hadîsu: “اَلْمُؤَذِّنُونَ أَطْوَلُ النَّاسِ أَعْنَاقًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ” أَيْ أَكْثَرُهُمْ أَعْمَالًا أَوْ رُؤَسَاءُ لِأَنَّهُمْ يُوصَفُونَ بِطُولِ الْعُنُقِ وَرُوِيَ بِكَسْرِ الْهَمْزَةِ أَيْ إِسْرَاعًا إِلَى الْجَنَّةِ Yaʹnî “Yevm-i kıyâmette mü΄ezzin zümresi cümleden ezyed aʹmâl-ı hasene kıtʹalarına mazhar olarak mahşûr olurlar.” Baʹzılar eşrâf ve sâdât maʹnâsına haml eylemekle ümmet-i Muḩammed beyninde eşrâf ve sâdât olarak haşr olunurlar demek olur, zîrâ ʹArablar rü΄esâ΄ ve aʹyânı tûl-iأَعْنَاقٌ [aʹnâḵ]la tavsîf ederler. Ve lafz-ı mezbûr hemzenin kesriyle de mervî olmakla isrâʹ maʹnâsına olmağın cümleden ziyâde cennete sürʹat eden tâ΄ife mü΄ezzin gürûhu olur demek olur. Ve bunda altı gûne vech dahi zikr ederler, şürûh-ı kütüb-i ehâdîste mebsûttur. Ve ʹArablar عُنُقٌ [ʹunuḵ] ile bir nesnenin evvelinden kinâye ederler, meselâ كَانَ ذَلِكَ عَلَى عُنُقِ الدَّهْرِ derler, عَلَى قَدِيمِ الدَّهْرِ maʹnâsına ve هُمْ عُنُقٌ إِلَيْكَ derler onlar sana mâ΄il ve muntazırlardır diyecek yerde, zîrâ boyun medâr-ı meyl ü teveccüh ü intizârdır.

Vankulu Lugatı - العنيق maddesi

اَلْعَنِيقُ [el-ʹanîḵ] (ʹayn’ın fethi ve nûn’un kesri ve meddiyle) Boynuna sarmaşılan kimse; yukâlu: هُوَ عَنِيقُهُ