Kamus-ı Muhit - الكود maddesi

اَلْكَوْدُ [el-kevd] (kâf’ın fethi ve vâv’ın sükûnuyla) Menʹ eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: كَادَهُ يَكُودُهُ كَوْدًا إِذَا مَنَعَهُ Ve

كَوْدٌ [kevd] ve

مَكَادٌ [mekâd] ve

مَكَادَةٌ [mekâdet] (mîm’lerin fethiyle) Kurb maʹnâsınadır ki bir işi henüz işlemeyip işlemeğe karîb olmaktan ʹibârettir. Ondan ıstılâhımızda işlemek istedi ve işleyeyazdı ile taʹbîr olunur. Bunların fiʹli olan “كَادَ-يَكَادُ” efʹâl-i mukârebe-i erbaʹa cümlesindendir, yukâlu: كَادَ زَيْدٌ يَفْعَلُ وَكِيدَ زَيْدٌ يَفْعَلُ كَوْدًا وَمَكَادًا وَمَكَادَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا قَارَبَ وَلَمْ يَفْعَلْ Burada كِيدَ kelimesi mechûl değildir, bir lügate mebnîdir ki mâzî-i gâ΄ibde fetha-i harf-i ûlâyı kesreye nakl ederler. Ve işbu كَادَ mâddesi ki fiʹl-i mukârebedir, nefy edâtından mücerred olursa fiʹlin nefyini yaʹnî ʹadem-i vukûʹunu inbâ΄ ve işʹâr eder ve eğer makrûn bi’n-nefy olursa fiʹlin vukûʹuna delâlet eder. Pes كَادَ زَيْدٌ يَفْعَلُ [kâde Zeydun yefʹalu], لَمْ يَفْعَلْ [lem yefʹal] ve مَا كَادَ يَفْعَلُ [mâ kâde yefʹalu], فَعَلَ [faʹale] sebkinde olur. Ve gâhca işbu كَادَ mâddesi sıla-i kelâm olur ki zâ΄id olur ve minhu kavluhu taʹâlâ: ﴿لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا﴾ أَيْ لَمْ يَرَهَا Ve baʹzen أَرَادَ maʹnâsına istiʹmâl olunur ve minhu kavluhu taʹâlâ ﴿أَكَادُ أُخْفِيهَا﴾ أَيْ أُرِيدُ ve yukâlu: عَرَفَ مَا يَكَادُ مِنْهُ أَيْ مَا يُرَادُ مِنْهُ Ve ʹArablar “Ben onu mühim ʹadd edip ona yaklaşmam” diyecek yerde لاَ مَهَمَّةَ وَلاَ مَكَادَةَ derler لاَ أَهُمُّ وَلاَ أَكَادُ maʹnâsına. Ve

كَوْدٌ [kevd] Bezl-i cân eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: هُوَ يَكُودُ بِنَفْسِهِ كَوْدًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ أَيْ يَجُودُ

Vankulu Lugatı - الكود maddesi

اَلْكَوْدُ [el-kevd] (kâf’ın fethi ve vâv’ın sükûnuyla) Karîb olmak; yukâlu: كَادَ يَفْعَلُ كَذَا يَكَادُ كَوْدًا