Kamus-ı Muhit - الحرباء maddesi

اَلْحِرْبَاءُ [el-ḩirbâ΄] (ḩâ’nın kesri ve elif’in meddiyle) Zırh taʹbîr olunan libâs-ı âhenîn üzere olan mismâra denir ki perçîn taʹbîr olunur; ʹalâ-kavlin zırh halkalarında olan perçînlerin uçlarına denir. Ve

حِرْبَاءُ [ḩirbâ΄] Arkaya denir, zahr maʹnâsına yâhûd arka etine; ʹalâ-kavlin kaburga kemiklerinin arka tarafına olan uçlarına ve göğüs kemiklerinin uçlarına denir ki geğrek taʹbîr olunur. Ve

حِرْبَاءُ [ḩirbâ΄] اُمُّ حُبَيْنٍ [ummu ḩubeyn] ile maʹrûf cânverin erkeğine denir; ʹalâ-kavlin kertenkele misilli bir cânverdir, dâ΄imâ başıyla güneşe teveccüh ve istikbâl eder. Mü΄ellifin zikr eylediği اُمُّ حُبَيْنٍ [ummu ḩubeyn] musaggar bünyesiyle mezkûr cânverin künyesidir, Türkîde kaya keleri ve Fârisîde âftâb-perest derler, kertenkeleden büyük olur, güneşe mukâbil durup devr ettikçe bilece devr eder ve suhûnetin te΄sîri terakkî buldukça gûnâgûn renkler ile mütelevvin olur.

Vankulu Lugatı - الحرباء maddesi

اَلْحِرْبَاءُ [el-ḩirbâ΄] (ḩâ’nın kesriyle ve elifin meddiyle) Bir nevʹ kertenkeledir ki güneşe yüz tutup güneş ne cânibe devr ederse o dahi o cânibe teveccüh eder ve güneşin harâreti hasebince elvân-ı muhtelife ile mütelevvin olur. أُمُّ حُبَيْنٍ [ummu ḩubeyn]in müzekkeridir ki أُمُّ حُبَيْنٍ [ummu ḩubeyn] dahi kertenkele ismidir. Mü΄ennesi اَلْحِرْبَاءَةُ [el-ḩirbâ΄et]tir; yukâlu: حِرْبَاءُ تَنْضُبٍ كَمَا يُقَالُ ذِئْبُ غَضَا Ve تَنْضُبٌ [tanḋub] غَضَا [ġaḋâ] gibi ism-i şecerdir, gûyâ ki mezbûrlar zikr olunan eşcârda yurt tutmağın izâfet olunur. Ve kezâlik حِرْبَاءُ [ḩirbâ΄] zırhta olan mismârlara dahi derler.