Kamus-ı Muhit - الخوتعة maddesi

اَلْخَوْتَعَةُ [el-ḣavteʹat] (زَوْبَعَةٌ [zevbeʹat] vezninde) Bodur kişiye denir. Ve Benî ʹĠufeyle’den bir kimsedir ki “أَشْأَمُ مِنْ خَوْتَعَةَ” meselinin ve “آخِرُ الْبَزِّ عَلَى الْقَلُوصِ” meselinin menşe΄idir. Aslı budur ki Kušamp;eyf b. ʹAmr et-Taġlebî ile Zebbân ež-Žuhlî evlâdından ʹAmr miyânında bir vâkıʹa-i sâbıka olmakla intikâm için Kušamp;eyf dâ΄imâ ʹAmr’ın fırsatına müterakkıb idi. Bir gün ʹAmr’ın develeri obasından firâr eylemekle birâderleri ile deve talebine çıkıp bir mahalde yetişip tuttular. Birini zebh ve kebâb edip ortaya getirdiler. Mezbûr Ḣavteʹa bu hâle muttaliʹ oldukta sürʹatle Kušamp;eyf’e varıp ʹAmr’ın birâderleriyle tenhâ olduğunu ihbâr eylemekle Kušamp;eyf hemân aʹvân-ı kesîre ile binip ʹAmr üzere hücûm eyledi. ʹAmr nâçâr mürâcaʹata başlayıp “Yâ Kušamp;eyf, bizi katl ve iʹdâm eylediğin sûrette kabîlelerimiz miyânında niçe zamân âteş-i harb ü kıtâl iştiʹâl bulacaktır, gel o âteşi işʹâl eyleme!” dedikte Kušamp;eyf bir türlü lehîb-i kînesini itfâ edemeyip “Mümkin değil, seni ve birâderlerini elbette katl edeceğim!” dedi. ʹAmr, “Bârî birâderlerimi ıtlâk eyle, zîrâ onların seninle olan mâcerâmızda sunʹ ve medhalleri yoktur ve enselerinde pederleri olmakla benden ziyâde onları taleb eder” dedikte Kušamp;eyf mülzem olmayıp mecmûʹunu katl ve rü΄ûs-ı maktûʹalarını bir torbaya vazʹ ve ʹAmr’ın Duheym nâm nâkası boynuna taʹlîk ve tesyîb eyledi. Nâka dahi doğru ʹAmr’ın menziline gelip ʹAmr’ın pederi Zebbân çadırı önünde otururken gelip çöktü. Zebbân’ın câriyesi varıp torbayı hâricinden eliyle yokladıkta “Yâ seyyidî, oğulların devekuşu yumurtaları bulup torbaya komuşlar” dedi. Pes Zebbân yumurta zannıyla elini torbaya salıp kelleleri taşra çıkardıkta kaziyyeye vâkıf olmakla yaykayıp bir kalkan içre vazʹ ve “آخِرُ الْبَزِّ عَلَى الْقَلُوصِ” kelâmını îrâd eyledi, yaʹnî “Benim evlâdlarımı en sonra görüp göreceğim budur, bundan sonra göreceğim yoktur” ki murâd develer üzere getirecekleri selb ve ganîmetleri budur, min-baʹd getirecekleri kalmadı demektir. İnkıtâʹ-i emr üzere te΄΄essüf mevkiʹinde darb olunur. Vâkıʹâ ondan sonra Benî ʹĠufeyle ile kabîle-i Zebbân beynine harb ve kıtâl düşüp müddet-i medîde mümtedd olup encâm-ı kâr Kušamp;eyf tarafını bi’l-cümle mazhar-ı tîg-i tebâr eylediler. Ve bir sözü sahîh söyleyen hakkında dahi “أَصَحُّ مِنْ خَوْتَعَةَ” mesel olmuştur, zîrâ vech-i mesrûd üzere Kušamp;eyf’e doğru haber vermiştir.