اَلْخَلِيعُ [el-ḣalîʹ] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) ve
اَلْمَخْلُوعُ [el-maḣlûʹ] Halʹ olunmuş demektir. Zamân-ı Câhiliyye’de bir kimsenin oğlu habîs ve pederine ʹâkk ve ʹâsî olup aslâ pend ve kelâmını isgâ ve tâʹat ve inkıyâd etmez oldukta pederi mevsim-i haccda ʹalâ-mele΄i’n-nâs “Cümleniz şâhid olasız ki ben oğlum olacak filânı bünüvvetten halʹ eyledim. Eğer ondan cinâyet sudûr ederse zâmin olmam ve eğer cinâyet olunursa daʹvâ ve taleb eylemem, ondan nefsimi tebri΄e eyledim” diye nidâ eder idi. Beynlerinde o oğlana خَلِيعٌ [ḣalîʹ] ve مَخْلُوعٌ [maḣlûʹ] ıtlâk olunur idi. Ve vech-i mezkûr üzere oğlunun خَلاَعَةٌ [ḣalâʹat]ini beyân eden cemâʹate خُلَعَاءُ [ḣuleʹâ΄] ıtlâk ederler idi. Kezâlik cemâʹat bir adamın iʹânet ve nusreti zımnında taʹâhüd edip baʹdehu li-emrin-mâ teberrî eyleseler o adama da خَلِيعٌ [ḣalîʹ] ve o cemâʹate de خُلَعَاءُ [ḣuleʹâ΄] derler idi. Bunun da fiʹli خَلَعَ [ḣaleʹa]dır; sâhibine de خِالِعٌ [ḣâliʹ] ve خَلِيعٌ [ḣalîʹ] denir. Ve min baʹd müsseyyeb, kesîrü’l-cinâye küstâh ve bî-edeb şahsa خَلِيعٌ [ḣalîʹ] ıtlâk eylediler, niteki خَلِيعُ الْعِذَارِ [ḣalîʹu’l-ʹižâr] ile de kinâye ederler. Ve
خَلِيعٌ [ḣalîʹ] Avcıya denir, صَيَّادٌ [ṡayyâd] maʹnâsına. Ve şâtır kimseye ıtlâk olunur; mü΄ennesi خَلِيعَةٌ [ḣalîʹat]tır. Ve câdıya ve gûl-ı beyâbânîye ıtlâk olunur. Ve kurda ıtlâk olunur, ذِئْبٌ [ži΄b] maʹnâsına. Ve fâ΄iz olmayan kumar okuna denir; yukâlu: قِدْحٌ خَلِيعٌ إِذَا كَانَ لاَ يَفُوزُ Ve rehn ile kumar oynayıcı adama denir. Ve eski câmeye denir; yukâlu: ثَوْبٌ خَلِيعٌ أَيْ خَلَقٌ Ve Ebû ʹAbdullâh Ḩuseyn b. Ḋaḩḩâk nâm şâʹirin lakabıdır. Ve rü΄esâ-yı Benî ʹÂmir’den birinin ismidir.
اَلْخَلِيعُ [el-ḣalîʹ] (ḣâ’nın fethi ve lâm’ın kesri ve meddiyle) Şol oğlandır ki akribâsı onu salma öğretmiş ola, şöyle ki her ne cinâyet ederse mu΄âhaze etmeyeler. Ve
خَلِيعٌ [ḣalîʹ] Avcıya dahi derler, sayyâd maʹnâsına. Ve şol kumâr okuna da derler ki ibtidâ-i emrde vâsıl olmaya. Ve غُولٌ [ġûl]a yaʹnî yaban âdemîsine dahi derler. Ve kurda dahi خَلِيعٌ [ḣalîʹ] derler.
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı